Chuyên gia Galaxy Digital: Layer 2 đang trục lợi từ Ethereum(ETH)?

Giám đốc nghiên cứu của Galaxy Digital chỉ trích Layer 2: Đang “trục lợi” từ Ethereum?

Ngành công nghiệp tiền mã hóa đang đứng trước một cuộc tranh luận về mô hình chia sẻ giá trị trong hệ sinh thái Ethereum(ETH), khi các mạng Layer 2 bị cáo buộc hưởng lợi quá mức mà không đóng góp tương xứng trở lại cho mạng chính. Theo Galaxy Digital, đây chính là một “vấn đề cấu trúc” đáng lo ngại trong giai đoạn Ethereum ngày càng nhiều phụ thuộc vào Layer 2.

Theo bài đăng trên mạng xã hội gần đây của Alex Thorn – Giám đốc nghiên cứu tại Galaxy Digital – các dự án mạng Layer 2 (L2) đang giữ lại phần lớn thu nhập từ phí giao dịch nhưng lại không hoàn trả hợp lý cho Ethereum Layer 1. Thorn gọi vấn đề này là "tính chất trục lợi từ Ethereum", cho rằng nó làm suy yếu sự “căn chỉnh lợi ích” trong toàn bộ hệ sinh thái.

Nhận định này trở nên đặc biệt đáng chú ý sau khi bản cập nhật lớn EIP-4844 được triển khai, làm thay đổi cấu trúc phí mạng. Theo Thorn, chi phí vận hành liên quan đến việc ghi dữ liệu “blob” trên Ethereum L1 chỉ khoảng 10.000 USD mỗi ngày, trong khi các mạng L2 thu được từ người dùng phí dao động từ 100.000 đến 400.000 USD/ngày. “Biên lợi nhuận rất lớn đang được hình thành và hầu như không quay trở lại với Ethereum,” ông bình luận.

Một trong những ví dụ điển hình được Thorn đưa ra là mối quan hệ giữa Base – mạng L2 do Coinbase điều hành – và nền tảng hạ tầng Optimism(OP). Trong 180 ngày gần đây, Base đã trả cho Optimism Foundation số tiền 4,4 triệu USD, nhưng tổng số tiền mà các L2 chuyển về Ethereum L1 trong cùng kỳ chỉ là 3,05 triệu USD. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng thanh toán giữa các tổ chức tư nhân đang vượt mặt phần đóng góp cho chuỗi gốc.

Ngoài ra, trong quý vừa qua, Base tạo ra doanh thu phí lên tới 14,9 triệu USD, nhưng chỉ chi 443.000 USD để thanh toán phí dữ liệu cho Ethereum. Trong khi đó, số tiền mà Base trả cho Optimism lên đến 2,16 triệu USD – cao gấp 4,8 lần so với phần chia cho Ethereum L1. “Rõ ràng phần thưởng kinh tế hiện đang nghiêng về các tổ chức trung gian, không phải Ethereum,” Thorn nhấn mạnh.

Dù vậy, một số mạng L2 như Base vẫn đang có động thái cải thiện tính phi tập trung. Gần đây, dữ liệu từ nền tảng phân tích L2Beat cho thấy Base đã đạt cấp độ “Stage 1” – tức là đang trong giai đoạn phi tập trung hóa trung gian. Tuy nhiên, theo Thorn, những tiến bộ kỹ thuật như vậy chưa đủ để biện minh cho mức phân bổ lợi ích hiện tại. “Ngay cả khi công nghệ L2 ngày càng hoàn thiện, thì nếu không có sự ‘căn chỉnh lợi ích’ về kinh tế với Ethereum, đó không phải là sự phát triển bền vững.”

Trích dẫn nhận định trước đó của nhà đồng sáng lập Ethereum là Vitalik Buterin, Thorn nhấn mạnh rằng các yếu tố như “mức độ trưởng thành của công nghệ rollup và sự minh bạch trong quản trị” rất quan trọng để đánh giá sự phát triển của L2. Tuy nhiên, yếu tố tiên quyết theo ông là phải có “sự kết nối lợi ích rõ ràng với Ethereum chính thống.”

Thực tế, những tranh luận xoay quanh vấn đề mạng Layer 2 có đang “trục lợi từ Ethereum” đặt ra câu hỏi lớn về mô hình chia sẻ giá trị trong thế giới tiền mã hóa. Nếu L2 tiếp tục đóng vai trò là nguồn tăng trưởng chủ lực, thì việc thiết lập một hệ sinh thái có cơ chế khen thưởng hợp lý với Ethereum L1 là điều không thể bỏ qua.

Kết luận: Với các mô hình lợi nhuận đang ngày càng bị giám sát, **Ethereum(ETH)** cần nhanh chóng xây dựng lại mô hình quan hệ giá trị giữa mạng chính và Layer 2. Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, rủi ro mất sự gắn kết trong cộng đồng sẽ ngày càng gia tăng – đặt ra thách thức cho tương lai của **hệ sinh thái ETH**.