Vitalik Buterin đề xuất mô hình danh tính đa nguyên cho nhận diện số

Vitalik Buterin đề xuất mô hình “danh tính đa nguyên” cho hệ thống nhận diện số

Trong bối cảnh các hệ thống nhận diện kỹ thuật số (digital ID) ngày càng ứng dụng mạnh mẽ công nghệ chứng minh không tiết lộ thông tin (Zero-Knowledge Proof - ZK), đồng sáng lập Ethereum(ETH) là Vitalik Buterin đã đưa ra một đề xuất đáng chú ý mang tên "danh tính đa nguyên" (pluralistic identity). Theo ông, mô hình này có thể giúp bảo vệ từ quyền riêng tư trong không gian kỹ thuật số mà vẫn đảm bảo sự từ tham gia công bằng của người dùng.

Trong bài viết đăng trên blog cá nhân ngày 24, Buterin đã phân tích sâu về tiềm năng và giới hạn của công nghệ ZK trong lĩnh vực nhận diện số. Ông nhận định: "Cách chứng minh quyền truy cập mà không làm lộ dữ liệu cá nhân là một bước đột phá." Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng nếu áp dụng quá cứng nhắc cơ chế “mỗi người một danh tính” thì sẽ dễ làm tổn hại đến từ tính ẩn danh, thậm chí dẫn đến nguy cơ ép buộc người dùng theo một định danh duy nhất.

Hiện nay, nhiều dự án lớn trên toàn cầu đang triển khai công nghệ ZK cho mục đích nhận diện số. Tiêu biểu là dự án World ID của Worldcoin, vốn đã vượt mốc 10 triệu người dùng. Ngoài ra, chính phủ Đài Loan đang phát triển thẻ căn cước kỹ thuật số ứng dụng ZK, còn Liên minh châu Âu cũng đang thử nghiệm các sáng kiến tương tự.

Bình luận về xu hướng này, Buterin thừa nhận rằng công nghệ ZK giúp hiện thực hóa mục tiêu tối giản dữ liệu và bảo mật quyền riêng tư. Tuy nhiên, ông chỉ rõ rằng nếu chỉ xây dựng hệ thống trên nền tảng từ cấu trúc danh tính duy nhất, thì ZK có thể vô tình biến thành công cụ kiểm duyệt mạnh mẽ. Để tránh rơi vào tình trạng này, ông đưa ra giải pháp là mỗi cá nhân nên có quyền sở hữu nhiều danh tính số khác nhau – gọi là “danh tính đa nguyên”.

Ông nhấn mạnh, điều quan trọng không chỉ là giải pháp công nghệ, mà còn là cân nhắc yếu tố triết học về quyền tự do cá nhân: “Nếu không có sự đa dạng trong định danh, chúng ta rất dễ đi đến lạm quyền và giám sát quá mức.”

Buterin tin rằng công nghệ nhận diện kỹ thuật số – nếu được triển khai đúng hướng – có thể mở rộng cơ hội tham gia vào xã hội số mà không đánh đổi quyền riêng tư của người dùng. Nhưng để đạt được điều đó, hệ thống cần đảm bảo sự linh hoạt và tôn trọng từ đa dạng danh tính, nhằm cân bằng giữa hiệu suất kỹ thuật và trách nhiệm xã hội.