Phần mềm tính thuế bùng nổ khi Mỹ áp mẫu 1099-DA từ năm 2025

Thị trường tiền mã hóa đang ngày càng phát triển với tốc độ chóng mặt, kéo theo đó là sự siết chặt trong cách tiếp cận của các cơ quan thuế toàn cầu. Trong bối cảnh các quy định về thuế tiền mã hóa tại mỗi quốc gia ngày càng hoàn thiện và chi tiết, nhiều nhà đầu tư phải đối mặt với thách thức đáng kể trong việc kê khai thuế do có quá nhiều giao dịch cùng lúc, sử dụng nhiều sàn và ví khác nhau. Trước tình hình này, các phần mềm tính thuế tiền mã hóa đang trở thành công cụ thiết yếu cho giới đầu tư.

Theo Reuters đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), Cơ quan Thuế vụ Mỹ (IRS) đã phân loại tiền mã hóa là một loại tài sản, từ đó áp dụng thuế như vốn cổ phần. Đặc biệt, kể từ tháng 1 năm 2025, Hoa Kỳ sẽ áp dụng mẫu báo cáo thuế tài sản số mới có tên “1099-DA", quy định các sàn giao dịch phải nâng cao nghĩa vụ báo cáo. Đến năm 2026, các sàn còn phải khai báo cả giá gốc mua vào (cost basis), đòi hỏi nhà đầu tư cần có công cụ kế toán thuế chính xác hơn. Trong khi đó, Vương quốc Anh chỉ đánh thuế với giao dịch vượt ngưỡng quy định, còn Nhật Bản tính tiền mã hóa là thu nhập khác – chịu mức thuế cao. Các nước châu Phi như Nigeria và Nam Phi cũng đang từng bước triển khai hệ thống thuế riêng cho tài sản số.

Trong môi trường thuế ngày càng phức tạp, các phần mềm tính thuế tiền mã hóa mang lại nhiều lợi ích: tổng hợp giao dịch từ nhiều sàn và ví, tính toán tự động, xuất báo cáo theo mẫu chuẩn,… Những phần mềm nổi bật như Koinly, CoinLedger và CryptoTaxCalculator đều hỗ trợ tính năng nâng cao như kết nối với công cụ kế toán chuyên dụng, quản lý danh mục đầu tư theo thời gian thực. Đặc biệt, các nền tảng này còn ứng dụng AI để phát hiện giao dịch thiếu sót và tự động xử lý giao dịch wash trading – giúp đảm bảo độ chính xác cao hơn.

Từ năm 2025 trở đi, điểm thay đổi lớn nhất là việc IRS sẽ áp dụng phương pháp tính giá gốc riêng theo từng ví (cost basis per wallet). Điều này thay thế cho phương pháp gộp như truyền thống và yêu cầu nhà đầu tư phải theo dõi nghĩa vụ thuế từng ví, từng sàn riêng biệt. Tuy nhiên, theo một đạo luật được Tổng thống Trump ký thông qua hồi tháng 4, một số yêu cầu dành cho các nền tảng phi tập trung (DeFi) với vai trò broker đã được gỡ bỏ, giúp các giao dịch ngang hàng (P2P) giảm bớt áp lực báo cáo thuế.

Khi lựa chọn phần mềm tính thuế tiền mã hóa, nhà đầu tư nên cân nhắc các yếu tố như: phần mềm có hỗ trợ luật thuế nơi cư trú không, có thể kết nối với sàn/ví đang dùng hay không, tính bảo mật mạnh, có hỗ trợ nhiều loại giao dịch (DeFi, NFT, staking,…), có tích hợp với phần mềm kế toán, và có áp dụng AI để phát hiện lỗi hay không. Người mới nên chọn công cụ hỗ trợ tải dữ liệu CSV đơn giản, trong khi những người giao dịch nhiều sàn với khối lượng lớn cần phần mềm có phân tích sâu.

Cụ thể, phần mềm Koinly đang phục vụ tại hơn 20 quốc gia, hỗ trợ kết nối tự động với hơn 700 sàn giao dịch và blockchain khác nhau. CoinLedger cung cấp tính năng chuyên sâu cho DeFi và NFT, đồng thời tích hợp hỗ trợ lập báo cáo lỗ lãi cho kế toán viên. TokenTax là công cụ chuyên biệt cho nhà đầu tư tổ chức hoặc giao dịch lớn, đi kèm dịch vụ tư vấn và liên kết kế toán viên. Bên cạnh đó, CoinTracker nổi bật với khả năng theo dõi danh mục theo thời gian thực, trong khi CryptoTaxCalculator xử lý tốt dữ liệu phức tạp và đã tồn tại từ lâu.

Dù vậy, việc kê khai thuế thủ công vẫn có thể là lựa chọn đáng cân nhắc với người giao dịch ít – tiết kiệm chi phí và đảm bảo tính riêng tư. Tuy nhiên, với khối lượng giao dịch lớn, khó tránh khỏi nguy cơ sai sót cũng như mất nhiều thời gian. Trong khi đó, phần mềm có thể giúp kê khai thuế chính xác hơn mà không yêu cầu kiến thức chuyên sâu.

Tựu trung lại, vấn đề lựa chọn phần mềm thuế phù hợp phụ thuộc vào mức độ hoạt động đầu tư, khả năng chấp nhận rủi ro về thuế và năng lực quản lý dữ liệu của mỗi người. Với nhà đầu tư tại các khu vực có quy định gắt gao như Mỹ và châu Âu, việc chủ động dùng phần mềm tự động là bước chuẩn bị tối cần thiết. Khi thị trường tiền mã hóa ngày càng trưởng thành, thì chiến lược quản lý thuế cũng quan trọng không kém chiến lược đầu tư — và có thể là yếu tố quyết định mức lợi nhuận sau cùng.