Năm 2025, ngành “tiền mã hóa” - đặc biệt là hoạt động khai thác Bitcoin(BTC) - đang trải qua bước chuyển mình lớn với xu hướng “thân thiện môi trường” và tích hợp ngày càng sâu với ngành năng lượng, AI. Một thời gắn liền với tranh cãi về tiêu tốn điện năng và phát thải CO2, “khai thác Bitcoin” ngày nay đang dần trở thành một phần của “hạ tầng công nghiệp toàn cầu” – thay vì chỉ đơn thuần là sản xuất tiền điện tử.
Theo Trung tâm Tài chính Thay thế Cambridge (CCAF) công bố ngày 24 (giờ địa phương), tới năm 2025, khoảng 52,4% tổng công suất khai thác Bitcoin toàn cầu (tính theo hashrate) đã chuyển sang sử dụng nguồn điện từ năng lượng tái tạo như thuỷ điện, điện mặt trời, và gió. Con số này đã tăng mạnh so với mức 37% vào năm 2022.
Bình luận: Đây là bước ngoặt quan trọng giúp “Bitcoin” từng bước thoát khỏi cái mác “gây hại cho khí hậu” và góp phần định vị trong kỷ nguyên “công nghệ xanh”.
Khai thác tiền mã hóa: từ “lãng phí điện” đến “tối ưu hoá năng lượng”
Các công ty khai thác hiện nay tích cực tận dụng phần điện năng dư thừa tại các nhà máy thuỷ điện hoặc gió – vốn không thể bán trên thị trường do thiếu hệ thống phân phối. Chiến lược “dùng điện bị bỏ hoang” này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, mà còn đóng góp tích cực vào việc ổn định lưới điện tại địa phương.
Chuyên gia khí hậu Daniel Batten nhấn mạnh, hoạt động sử dụng khí metan (methane) – vốn là khí thải cực mạnh từ bãi rác và mỏ dầu – để sản xuất điện khai thác đang giúp giảm đáng kể lượng phát thải gây hiệu ứng nhà kính. Theo CCAF, riêng mảng này đã giúp giảm 5,5% lượng CO2 toàn mạng lưới khai thác Bitcoin.
Tổng quan, phát thải khí nhà kính từ toàn bộ mạng lưới Bitcoin chỉ chiếm 0,08% tổng lượng phát thải thế giới – tương đương quy mô một quốc gia nhỏ như Slovakia và chỉ bằng một nửa ngành công nghiệp thuốc lá.
Hashrate tăng kỷ lục, lợi nhuận sụt giảm
Hashrate – chỉ số thể hiện tổng sức mạnh tính toán của mạng lưới Bitcoin – đã vượt mốc 1.000 exahash vào năm 2025. Tuy nhiên, cùng với giá Bitcoin biến động mạnh, chi phí vận hành tăng và đợt “giảm một nửa phần thưởng khai thác” (halving) vào năm 2024, đã khiến lợi nhuận ngành khai thác lao dốc.
Điều này buộc các công ty phải tìm hướng tự chủ năng lượng, hoặc sử dụng mô hình “khai thác liên kết mạng lưới” thay vì phụ thuộc nguồn điện truyền thống. Daniel Batten cho biết các tập đoàn như Marathon Digital Holdings không chỉ mua lại nhà máy điện gió, mà còn công bố báo cáo ESG, cam kết giảm khí thải carbon – thể hiện xu hướng hướng đến mô hình “doanh nghiệp năng lượng kết hợp blockchain”.
Khai thác do nhà nước vận hành: Chiến lược mới của chính phủ
Một điểm đáng chú ý trong năm 2025 là sự tham gia ngày càng tăng của chính phủ trong hoạt động “khai thác Bitcoin”. Ít nhất 10 quốc gia đã bắt đầu dùng nguồn điện dư thừa để khai thác như một cách lưu trữ tài sản kỹ thuật số chiến lược, với Bhutane là ví dụ điển hình. Quốc gia này sử dụng hệ thống thuỷ điện để khai thác và được ước tính nắm giữ khoảng 6.000 đến 11.000 BTC – thuộc top đầu thế giới, chỉ sau Mỹ.
Bình luận: Việc các quốc gia bắt đầu coi Bitcoin là “tài sản dự trữ chiến lược” cho thấy sự thay đổi lớn trong nhận thức đối với tiền mã hóa, không còn là tài sản rủi ro mà đang đóng vai trò trong chính sách năng lượng và tài chính toàn cầu.
Bước ngoặt về công nghệ khai thác: hiệu suất và bảo mật lên ngôi
Alejandro De La Torre – CEO DMND Mining Pool gọi năm 2025 là “năm chuyển biến cơ sở hạ tầng khai thác”. Công nghệ Stratum V2 – một giao thức giao tiếp khai thác cải tiến – đang giúp nâng cao tính phân tán và cải thiện quyền kiểm soát lựa chọn giao dịch ngay tại cấp độ thợ đào cá nhân. Mục tiêu: đảm bảo tính minh bạch và phân phối rủi ro.
Ngoài ra, các tiêu chuẩn kiểm toán và bảo mật như SOC 2 Type II cũng trở thành yếu tố then chốt để thu hút đầu tư tổ chức, trong bối cảnh ngành khai thác ngày càng chuyên nghiệp hóa.
ASIC chạm ngưỡng, AI trở thành lựa chọn chiến lược
Trước thực tế hiệu suất phần cứng chuyên dụng (ASIC) gần như đạt đỉnh, việc tối ưu chi phí điện năng và tính linh hoạt của hạ tầng đang trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Theo ông Dragan Jovanovic – nhà sáng lập Terra Solis – nhiều công ty khai thác đang xây dựng trung tâm dữ liệu “đa dụng”, vận hành cả AI và Bitcoin song song.
Marathon Holdings hiện đã ứng dụng mô hình tiêu thụ điện hai chiều: sử dụng phần công suất dư từ trung tâm AI để đào Bitcoin, và ngược lại. Điều này giúp tối ưu doanh thu trên từng kilowatt điện tiêu thụ.
Bình luận: Dù AI và khai thác Bitcoin đang cùng cạnh tranh nguồn điện, nhưng mô hình kết hợp này cũng mở ra một hướng tiếp cận mới – biến “chi phí điện” thành năng lực tạo doanh thu kép.
Thập kỷ mới: ngành “khai thác tiền mã hóa” biến hình thành “công ty vận hành điện – dữ liệu”
Daniel Batten nhận định, đến năm 2026, ngành khai thác không còn giới hạn ở “một chiều”, mà sẽ bao gồm các công ty năng lượng, trung tâm AI, và khai thác Bitcoin hợp nhất thành các mô hình “tổng hợp hạ tầng dữ liệu”.
Thực tế đã cho thấy, Riot Platforms đã đầu tư hơn 10 tỷ USD (~1,47 nghìn tỷ VND) vào hạ tầng năng lượng mới, phục vụ cả AI và khai thác. Trong khi đó, khi giá điện tại Mỹ được dự báo sẽ tăng hơn 8% trong năm tới, các công ty đang gấp rút tái cấu trúc sử dụng điện linh hoạt và hiệu quả hơn.
Lior Aizic – giám đốc điều hành XBO bình luận: “Sau các đợt ‘halving’, các công ty khai thác đang chuyển hướng từ ‘tối đa doanh thu’ sang ‘tối ưu hoá lợi nhuận bền vững’”. Ông cho rằng hiện nay, Bitcoin không còn thuần là tiền mã hóa, mà là một phần của mạng lưới năng lượng và tài chính toàn cầu.
Kết luận: Khai thác Bitcoin – từ “đào coin” đến “vận hành năng lượng xanh bền vững”
Sự trỗi dậy của “khai thác xanh”, xu hướng hội tụ giữa “Bitcoin”, năng lượng và AI đánh dấu cuộc tái định hình toàn diện trong ngành tiền mã hóa. Trong kỷ nguyên tiếp theo, lợi thế sẽ thuộc về những công ty có khả năng xây dựng hạ tầng hiệu quả, minh bạch và kết hợp nhuần nhuyễn giữa “tính toán – dữ liệu – năng lượng”.
Bình luận: Khi phần thưởng giảm dần theo chu kỳ, bản chất ngành khai thác cũng không còn nằm ở “số lượng coin”, mà ở năng lực tích hợp vào hệ sinh thái công nghiệp số toàn cầu.
Từ khóa chính: “Bitcoin”, “khai thác Bitcoin”, “năng lượng tái tạo”, “AI”, “Stratum V2”
Bình luận 0