Nhiều quốc gia siết chặt ‘thị thực vàng’ do lo ngại rửa tiền từ giới đầu tư tiền mã hóa

Nhiều quốc gia trên thế giới đang xem xét lại các chương trình “thị thực vàng”, trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng về nguy cơ lạm dụng hệ thống này, đặc biệt là từ cộng đồng nhà đầu tư giàu có trong lĩnh vực tiền mã hóa. Cơ chế này vốn cho phép các cá nhân nhận quyền cư trú hoặc quốc tịch thông qua việc đầu tư vào bất động sản hoặc quỹ đầu tư tại nước sở tại. Tuy nhiên, với hàng loạt tranh cãi về minh bạch và rủi ro rửa tiền, ngày càng có nhiều quốc gia chọn siết chặt hoặc dừng hoàn toàn chương trình.

Theo Bloomberg đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), Liên minh châu Âu (EU) đã coi chương trình “hộ chiếu vàng” của Malta là vi phạm pháp luật do biến quốc tịch EU thành hàng hóa mua bán. Trước đó, Cộng hòa Síp và Bulgaria đã lần lượt chấm dứt các chương trình tương tự trong năm 2021 và 2022.

Tại Tây Ban Nha, chính phủ vừa thông báo xóa bỏ chương trình thị thực vàng với lý do gây tăng trưởng bất động sản mất kiểm soát và ảnh hưởng đến quyền lợi người dân địa phương. Trong khi đó, Bồ Đào Nha lại chọn cách thắt chặt tiêu chí xét duyệt nhằm hạn chế lạm dụng. Theo ông Alessandro Palombo, đồng sáng lập công ty tư vấn thị thực vàng Bitizenship tại Bồ Đào Nha, đây vốn là cấu trúc đôi bên cùng có lợi: “Chính phủ thúc đẩy kinh tế bằng vốn ngoại, còn nhà đầu tư hưởng quyền cư trú và quyền di chuyển”.

Mỹ cũng không nằm ngoài xu hướng thu hút tài sản toàn cầu. Mới đây, Tổng thống Trump công bố chương trình nhập cư mới mang tên “Trump Gold Card”, với mục tiêu kích thích tiêu dùng, tăng cơ hội việc làm và mở rộng nguồn thu ngân sách. Một số chuyên gia nhận định, mô hình này có thể đặc biệt hấp dẫn đối với các quốc gia nhỏ hoặc đang phát triển, khi thiếu các công cụ cạnh tranh về chính sách thu hút người giàu.

Tuy nhiên, không ít ý kiến chỉ trích cho rằng các chương trình thị thực vàng đang trở thành “đường đi tắt” cho dòng tiền đen và các hành vi phạm pháp. Tại Bulgaria, nhiều nghị sĩ EU đã bày tỏ lo ngại về tình trạng nhà đầu tư nước ngoài – chủ yếu đến từ Trung Quốc, Nga và Trung Đông – lợi dụng pháp luật để rửa tiền, thao túng thị trường, thậm chí chi phối chính sách kinh tế địa phương. Ngoài ra, theo một số nhà phân tích, sự đổ bộ ồ ạt của các nhà đầu tư giàu có còn có thể đẩy giá sinh hoạt tại địa phương lên cao, gây áp lực lên dân cư bản địa.

Dù vậy, đối với các nhà đầu tư tiền mã hóa, “thị thực vàng” vẫn là một công cụ đầy hấp dẫn. Việc sở hữu quốc tịch hoặc quyền cư trú tại các quốc gia có chính sách thuế và quy định cởi mở giúp họ tránh rào cản phức tạp, đồng thời duy trì tính linh hoạt nơi cư trú mà vẫn được hưởng quyền công dân đầy đủ. Một số quốc gia thậm chí đã tích hợp tiền mã hóa như một phương tiện đầu tư hợp lệ trong các chương trình này.

Đơn cử như tại Bồ Đào Nha, chương trình “Thị thực vàng sinh thái Bitcoin” cho phép nhà đầu tư đủ điều kiện nhập cư bằng cách đầu tư vào mạng lưới tiền mã hóa như Bitcoin(BTC) hoặc các doanh nghiệp blockchain tại địa phương. Tại El Salvador, chính phủ đã ban hành luật vào năm 2023 cho phép cấp quốc tịch cho những người nước ngoài đầu tư tối thiểu 1 triệu USD bằng Bitcoin(BTC) hoặc Tether(USDT). Ở Ý, thông qua công ty Bitizenship, nhà đầu tư có thể nhận quyền cư trú nếu rót vốn từ 250.000 euro vào các công ty khởi nghiệp liên quan đến Bitcoin.

Dẫu vậy, trong thời điểm các chính phủ ngày càng thận trọng hơn về rủi ro rửa tiền và vấn đề an ninh, những tuyên bố “vội vàng” như từ quỹ TON tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) gần đây lại trở thành ví dụ điển hình cho thấy sự cần thiết của quy định chặt chẽ. Theo giới chuyên gia, các chương trình hấp dẫn như thị thực vàng cần được thiết kế minh bạch hơn, đặc biệt là khi đối tượng mục tiêu là nhà đầu tư tiền mã hóa – một nhóm vừa tiềm năng vừa dễ gây ra tranh cãi.

Bình luận: Trong bối cảnh thị trường tiền mã hóa đang hồi phục mạnh mẽ, xu hướng kết hợp giữa đầu tư tiền mã hóa và thị thực đầu tư có thể mở ra làn sóng dịch chuyển tài sản toàn cầu mới. Tuy nhiên, sự phát triển bền vững của xu hướng này đòi hỏi chính phủ các nước phải giải bài toán cân bằng giữa thu hút vốn và bảo vệ an ninh tài chính quốc gia.