Flashbots cảnh báo: Bot MEV làm nghẽn Solana(SOL) và Ethereum(ETH), chiếm tới 40% không gian khối

Tình trạng "tối đa hóa giá trị có thể khai thác" (Maximum Extractable Value — viết tắt là từ MEV) đang trở thành một trong những rào cản quan trọng đối với khả năng mở rộng của các nền tảng blockchain hiệu suất cao như Solana(SOL) và Ethereum(ETH). Theo báo cáo mới nhất do công ty hạ tầng MEV là Flashbots công bố ngày 24, từ MEV không chỉ làm lãng phí tài nguyên mạng lưới mà còn đẩy cao phí giao dịch của người dùng.

Theo Flashbots, các bot MEV hoạt động trên mạng Solana và các giải pháp mở rộng của Ethereum như Base và Optimism(OP) thường xuyên tham gia các cuộc đấu giá không kiểm soát nhằm giành quyền bố trí giao dịch trong các khối. Điều này không chỉ bão hòa không gian khối mà còn khiến chi phí giao dịch tăng cao bất thường. Đặc biệt trong môi trường “mempool riêng” — hệ thống giúp ẩn danh thứ tự giao dịch ban đầu — các bot MEV dựa vào các giả định ngẫu nhiên và gửi hàng loạt giao dịch đầy phỏng đoán, tạo ra lượng lớn hoạt động tính toán hoàn toàn vô nghĩa. Nhà nghiên cứu Bert Miller từ Flashbots đánh giá: “Để có được một lần giao dịch hai bước thành công (two-hop arbitrage), những con bot này có thể tiêu tốn tới 132 triệu gas – tương đương năng lực của 4 block Ethereum”.

Bình luận: Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy cách thức khai thác từ MEV hiện tại đang gây ra hậu quả nghiêm trọng cho toàn bộ hạ tầng blockchain.

Đáng chú ý, báo cáo cho thấy mạng Solana đang bị các bot MEV chiếm tới 40% tổng khối lượng không gian khối, nhưng lại chỉ đóng góp khoảng 7% vào tổng phí giao dịch. Trong khi đó, trên các mạng Layer 2 như Base và Optimism, dù đã tăng quy mô xử lý (Base nâng công suất lên đến 11 triệu gas/giây từ tháng 11 năm 2024 đến tháng 2 năm 2025), phần lớn băng thông mới được tiêu thụ bởi hoạt động của các bot MEV, thay vì mang lại cải thiện đáng kể cho người dùng thực sự.

Flashbots gọi hiện tượng này là “giới hạn kinh tế đối với khả năng mở rộng” (dominant limit to scaling) và cho rằng vấn đề sẽ không thể giải quyết chỉ bằng cách nới rộng khả năng xử lý. Báo cáo nhấn mạnh rằng việc tái thiết cách lựa chọn và ưu tiên giao dịch trong block là điều thiết yếu. Một trong những biện pháp được đề xuất là mô hình “quyền riêng tư có thể lập trình” — trong đó cho phép giới hạn khả năng nhìn thấy thứ tự giao dịch, đồng thời kết hợp đấu giá dựa trên giá để giảm thiểu số lượng suy đoán không cần thiết. Ngoài ra, các giải pháp sử dụng môi trường thực thi bảo mật (TEE) cũng đang được nghiên cứu nhằm ngăn chặn hành vi gian lận nhưng vẫn duy trì nguồn thu MEV chính đáng.

Song song đó, lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi) cũng bắt đầu triển khai các sáng kiến kỹ thuật để trung hòa tác động tiêu cực từ MEV. Cựu CEO sàn Binance, ông Triệu Trường Bằng (Changpeng Zhao), gần đây nhấn mạnh sự cần thiết của một sàn giao dịch phi tập trung dạng “dark pool” với công nghệ bằng chứng không kiến thức (ZKP). Trong khi đó, Chainlink cho biết sẽ ra mắt giải pháp “Thu Hồi Giá Trị Thông Minh” (Smart Value Recapture) vào giữa năm 2024, cho phép tận dụng MEV mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến người dùng.

Bình luận: Cuộc đua phát triển cơ sở hạ tầng blockchain đang bước vào giai đoạn thử thách, nơi hiệu suất không thể đạt được chỉ bằng việc mở rộng quy mô phần cứng.

Tóm lại, từ MEV đang định hình lại quan niệm về chi phí, năng suất và công bằng trong thế giới blockchain. Nếu được xử lý đúng cách, vấn đề từng gây hao phí hàng triệu đô có thể trở thành một “động cơ tăng trưởng” của toàn hệ sinh thái, giúp giảm phí giao dịch và mở rộng nguồn thu mạng lưới — điều mà cộng đồng từ Ethereum đến Solana đang rất trông đợi.