Mỹ siết chặt quản lý tiền mã hóa: Warren thúc đẩy dự luật gây tranh cãi

Năm 2021, ngành tiền mã hóa tại Mỹ trải qua một trong những giai đoạn khủng hoảng lớn nhất trong lịch sử phát triển, khi phải đối mặt với làn sóng siết chặt quy định ngày càng mạnh mẽ. Theo Bloomberg đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), làn sóng này do Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren và Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ Gary Gensler (Gary Gensler) dẫn đầu, với nhiều cuộc truy tố pháp lý và đề xuất lập pháp được đánh giá là có chủ đích nhằm kìm hãm sự phát triển của toàn ngành.

Trong số các biện pháp gây tranh cãi, điều khoản thêm vào trong Luật Đầu tư Cơ sở hạ tầng và Việc làm (IIJA) năm 2021 – còn gọi là “quy định broker trong tài chính phi tập trung (DeFi)” – đã trở thành tâm điểm chỉ trích. Quy định này yêu cầu các nhà vận hành node chuỗi khối (on-chain node operator) và nhà phát triển giao thức phải thu thập tên và địa chỉ của người dùng blockchain, điều gần như không khả thi về mặt kỹ thuật lẫn pháp lý. Dù Thượng viện Mỹ thừa nhận quy định thiếu thực tế, nhưng việc tiếp tục thúc đẩy pháp lý đã khiến cộng đồng *tiền mã hóa* tại Mỹ coi đây là *quy định mang tính hủy hoại* thay vì điều tiết.

Tuy nhiên, điều khoản nói trên đã bị hủy bỏ vào đầu năm 2024, với một bản sửa đổi nhẹ hơn: Chỉ yêu cầu báo cáo khi “có thể xác minh danh tính người nắm giữ ví.” Dù vậy, điều chỉnh này vẫn không đủ để xoa dịu lo ngại của giới phát triển. Một số quốc gia còn tiến hành thu thập thông tin người dùng quy mô lớn nhằm đáp ứng quy định, biến mẫu kê khai thuế mới IRS 1099-DA thành một công cụ gần như tê liệt ngay từ khi ra mắt.

Trong khi đó, giới chính trị Mỹ tiếp tục nỗ lực siết chặt kiểm soát. Mục tiêu tiếp theo là dự thảo GENIUS – một trong những kế hoạch pháp lý quan trọng nhất đối với ngành *tiền mã hóa*. Với tư cách là thành viên kỳ cựu của Ủy ban Ngân hàng Thượng viện, Thượng nghị sĩ Warren đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng bản dự thảo này. Bà đưa ra 72 đề xuất sửa đổi, trong đó nhiều điều khoản bị chỉ trích là nặng về định kiến và phi thực tế.

Một trong số đó sao chép gần như toàn bộ luận điểm của quy định DeFi trước đây: yêu cầu nhà phát hành stablecoin phải giám sát các giao dịch bất hợp pháp liên quan đến đồng tiền của họ – ngay cả sau khi đã chuyển đi nhiều lần. Về bản chất, điều này buộc tổ chức phát hành phải chịu trách nhiệm vĩnh viễn với mọi hành vi phạm pháp sử dụng đồng stablecoin, một kỳ vọng mà các chuyên gia gọi là “*giả lập khả thi để điều tiết không khả thi*.” Đây tương đương với việc yêu cầu Bộ Tài chính Mỹ giám sát từng giao dịch tiền mặt trong xã hội.

Nếu Warren chỉ yêu cầu định danh người thụ hưởng ban đầu trong khung pháp lý Luật Bảo mật Ngân hàng (BSA), điều khoản nói trên có thể đã được thông qua một cách suôn sẻ. Các tổ chức lớn như Tether(USDT) và Circle(USDC) đều sẵn sàng cung cấp dữ liệu ở mức này. Thực tế, vụ việc các công dân Nga lách lệnh trừng phạt thông qua Tether gần đây đã làm tăng thêm tính cấp thiết cho các loại quy định như vậy, và giúp lập luận của bà Warren thu hút sự chú ý.

Tuy vậy, xu thế chung lại không đứng về phía Warren. Thượng nghị sĩ Kirsten Gillibrand – cũng thuộc Đảng Dân chủ – phản đối mạnh mẽ và bày tỏ sự ủng hộ việc xây dựng hệ sinh thái tiền mã hóa xoay quanh đồng USD. Theo bà, thị trường nên được thống trị bởi stablecoin gắn với đồng đôla, không phải nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc. Quan điểm này phù hợp với định hướng chung của GENIUS – một bước tiến cho tiền mã hóa tại Mỹ.

Một điều trớ trêu là nhóm hưởng lợi lớn từ các đề xuất cực đoan của Warren lại chính là các tập đoàn ngân hàng lớn như Bank of America, JPMorgan và Citigroup. Họ đều đang thử nghiệm sản phẩm stablecoin riêng và sở hữu nguồn lực đủ lớn để đáp ứng các yêu cầu tuân thủ phức tạp. *Bình luận*: Warren vốn tự nhận là người đối kháng với quyền lực tài chính, song lại đang vô tình giúp các định chế khổng lồ củng cố vị thế qua cơ chế pháp lý ưu ái.

Dẫu vậy, bà Warren cũng đạt được một phần mục tiêu. Bà khơi lại vấn đề tham nhũng tại Trung Đông liên quan đến tiền mã hóa, nhấn mạnh mối quan hệ giữa nền tảng MGX tại Abu Dhabi và gia đình Tổng thống Trump. MGX từng đầu tư khoảng 2,78 nghìn tỷ đồng (20 tỷ USD) vào Binance thông qua stablecoin có liên hệ với Trump. Bà cũng đề cập chiếc máy bay Boeing 747 trị giá 5560 tỷ đồng (400 triệu USD) nhận từ Qatar là bằng chứng cho nguy cơ xung đột lợi ích ở cấp cao nhất.

Điểm cốt lõi mà cộng đồng *tiền mã hóa* Mỹ cần lưu ý là: chiến dịch của Warren không đơn thuần xuất phát từ lo ngại công nghệ – mà là một chiến lược chính trị nhằm tái định hình quyền lực trong quá trình số hóa tài chính. Nhưng cũng chính trong quá trình đó, các ranh giới pháp lý đã bộc lộ hạn chế lớn, tạo cơ hội mới cho thế hệ đổi mới tiếp theo của ngành *tiền mã hóa*.