Tiền mã hóa đang đánh mất bản sắc phi tập trung mà Satoshi khởi xướng

Ngành công nghiệp tiền mã hóa đang đối mặt với nguy cơ đánh mất chính mình khi xa rời những giá trị cốt lõi từng được Satoshi Nakamoto khởi xướng với Bitcoin(BTC). Trong khi mục tiêu ban đầu của tiền mã hóa là tạo ra một hệ thống tài chính phi tập trung, không phụ thuộc vào chính phủ, thì hiện tại, nhiều dự án blockchain đang chịu ảnh hưởng ngày càng lớn từ cả cơ quan quản lý nhà nước lẫn các tập đoàn đầu tư mạo hiểm. Trong bối cảnh Tổng thống Trump tái tranh cử và các quan điểm chính trị về thị trường tiền mã hóa trở lại tiêu điểm, tương lai và bản chất của ngành càng trở nên đáng suy ngẫm.

Theo đó, các nền tảng lớp một như Ethereum(ETH) và Solana(SOL) đang đạt được sự chú ý nhờ khả năng mở rộng cao và thông lượng xử lý mạnh mẽ. Tuy nhiên, để đánh đổi cho yếu tố này, các nguyên tắc về ‘tính bất biến’ và ‘trung lập dựa trên niềm tin’ – vốn là nền tảng ban đầu của blockchain – ngày càng bị đẩy xuống thứ yếu. Trong khi đó, Bitcoin(BTC) vẫn giữ nguyên tắc phát hành giới hạn với tổng nguồn cung cố định là 21 triệu đơn vị và cơ chế “halving” dự đoán trước, rõ ràng mang lại lợi thế như một tài sản trú ẩn “đáng tin cậy” so với các rủi ro như in tiền quá mức và lạm phát do chính phủ kiểm soát.

Ngược lại, Ethereum(ETH) ngày càng chịu sự chi phối bởi mô hình quản trị thông qua những bản cập nhật điều chỉnh phần thưởng staking hoặc phí gas. Điều này khiến lợi ích của những người nắm giữ ETH không còn được phản ánh đồng đều. Solana(SOL), trong quá trình tối ưu hóa tốc độ và xử lý, cũng đánh đổi mức độ phi tập trung, khiến nền tảng này thường bị chỉ trích là dễ bị ảnh hưởng bởi kiểm duyệt hoặc chịu sự can thiệp từ các công ty lớn.

Theo dữ liệu từ tháng 3, sàn giao dịch Coinbase đang staking khoảng 3,84 triệu ETH (tương đương khoảng 7.478 tỷ đồng) thông qua 120.000 validator – chiếm khoảng 11,42% tổng lượng ETH đang staking. Với tỷ lệ tập trung cao như vậy, nguy cơ phi tập trung hóa bị suy giảm là hết sức rõ ràng. Đây chính là điều đi ngược lại hoàn toàn với triết lý ‘tài chính không trung gian’ mà ngành tiền mã hóa từng cổ vũ.

'bình luận': Vấn đề không chỉ nằm ở cơ chế vận hành công nghệ mà ở việc các nhà đầu tư mạo hiểm đang dần thâu tóm quyền kiểm soát hệ sinh thái tiền mã hóa. Dù ban đầu được xây dựng như một mô hình mở cho tất cả mọi người, ngày nay nhiều dự án crypto đã và đang thiên về phục vụ lợi ích của nhóm ít người giàu có hoặc các quỹ đầu tư. Với quyền phân phối token, ảnh hưởng về lộ trình sản phẩm và quyền biểu quyết quản trị, hệ sinh thái đang bị tái cấu trúc như một “Phố Wall 2.0”.

Không thể phủ nhận rằng nếu muốn duy trì “tự do tài chính” và “khả năng kháng kiểm duyệt”, thì "từ" phi tập trung không còn là lựa chọn, mà là một yêu cầu tất yếu. Giá trị cốt lõi của Bitcoin(BTC) không nằm ở hợp đồng thông minh hay tốc độ giao dịch, mà chính ở 'tính bất biến' không thể bị thao túng, được xây dựng trên nền móng 'niềm tin trung lập'.

Nếu xu hướng lệ thuộc vào đầu tư mạo hiểm và mong đợi sự chấp thuận từ chính phủ tiếp diễn, ngành tiền mã hóa sẽ không khác gì hệ thống tài chính truyền thống – nơi quyền lực tập trung và có thể bị kiểm soát. Giải pháp duy nhất là quay trở lại với những gì từng tạo nên sự khác biệt: “một hệ thống tài chính phi tập trung, không bị kiểm duyệt, không yêu cầu sự tin tưởng vào bên thứ ba”.

'bình luận': Đã đến lúc ngành công nghiệp tiền mã hóa lấy lại định hướng ban đầu. Chỉ bằng cách sống lại giấc mơ của Satoshi – về một đồng tiền không thể bị kiểm duyệt và một thế giới tài chính không thể bị thao túng – thì lĩnh vực này mới thực sự quay trở lại vai trò như một động lực đổi mới toàn cầu.