Custodia kiện Fed vì từ chối cấp 'tài khoản chính', đẩy căng thẳng pháp lý tiền mã hóa lên tầm hiến pháp

Ngân hàng chuyên về tiền mã hóa Custodia tiếp tục đẩy mạnh cuộc chiến pháp lý kéo dài suốt 5 năm với Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sau khi cơ quan này từ chối cấp “tài khoản chính” (master account) – một yếu tố thiết yếu để truy cập vào hệ thống thanh toán trung ương. Trong đơn kiến nghị gửi lên Tòa phúc thẩm khu vực số 10 ngày 15, Custodia yêu cầu xem xét lại phán quyết đã có, cho rằng phán quyết này diễn giải sai Luật kiểm soát tiền tệ (MCA) và làm phát sinh vấn đề hiến pháp liên quan đến quyền hạn của Fed.

Theo đó, cuộc chiến pháp lý giữa Custodia – ngân hàng được cấp phép hoạt động tại bang Wyoming theo mô hình tổ chức tài chính chuyên biệt – và Fed càng trở nên căng thẳng, đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến quyền tự chủ của các bang trong việc cấp phép ngân hàng và định hướng quản lý tài sản kỹ thuật số ở Mỹ.

Custodia phản pháo lý do từ chối của Fed

Dù đã được cấp phép từ năm 2020 dưới hình thức “Tổ chức tiền gửi đặc biệt” (SPDI) tại bang Wyoming, ngân hàng Custodia đến nay vẫn chưa thể hoạt động như một ngân hàng bình thường bởi chưa được quyền truy cập hệ thống thanh toán liên bang. Theo đơn kiến nghị của Custodia, việc Fed từ chối cấp “tài khoản chính” làm vô hiệu hóa giấy phép hoạt động của ngân hàng này, khiến họ không thể thực hiện các dịch vụ căn bản như chuyển tiền liên ngân hàng hay thanh toán tự động (ACH).

Fed viện dẫn lý do là lo ngại về rủi ro liên quan đến hoạt động tiền mã hóa của Custodia, đặc biệt là khả năng ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính. Tuy nhiên, nội bộ Fed lại cho thấy quan điểm không thống nhất. Các tài liệu nội bộ được tiết lộ cho thấy chi nhánh Fed khu vực khi đánh giá đã ghi nhận Custodia có “mức vốn hóa vững chắc” và đội ngũ quản trị “gây ấn tượng”.

Bình luận: Sự không thống nhất quan điểm giữa Fed Trung ương và các chi nhánh khu vực phản ánh sự giằng co trong chính sách đối với ngành công nghiệp tiền mã hóa, trong bối cảnh công nghệ tài chính đang tạo ra những mô hình ngân hàng mới không đi theo khuôn mẫu truyền thống.

Tranh chấp lan sang lĩnh vực hiến pháp

Một điểm đáng chú ý trong đơn kháng cáo của Custodia là lập luận rằng việc các ngân hàng khu vực của Fed được quyền từ chối cấp tài khoản chính mà không cần quy định minh bạch là vi phạm Hiến pháp Mỹ. Theo lập luận này, nếu các chủ tịch ngân hàng khu vực có quyền quyết định cấp hoặc từ chối tài khoản – tức là quyền lực hành pháp – thì lẽ ra họ phải được chỉ định trực tiếp bởi Tổng thống và được Thượng viện xác nhận, như các quan chức cấp cao khác của chính phủ liên bang.

Custodia viện dẫn “Điều khoản bổ nhiệm” trong Hiến pháp để phản đối cấu trúc hiện tại của Fed, trong đó các chủ tịch ngân hàng khu vực được lựa chọn bởi hội đồng tư nhân rồi được hội đồng Thống đốc Fed phê chuẩn.

Bình luận: Vụ việc Custodia không còn là vấn đề riêng của một ngân hàng tiền mã hóa, mà đang lan rộng thành cuộc tranh luận về vai trò và quyền lực hiến định của Cục Dự trữ Liên bang – một trong những cơ quan quyền lực nhất chính phủ Mỹ hiện nay.

Tổng thống Trump thể hiện lập trường chống “debanking”

Đáng chú ý, vụ kiện của Custodia nổi lên trong bối cảnh ngày càng nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiền mã hóa bị từ chối cung cấp dịch vụ ngân hàng – hiện tượng thường được gọi là “debanking”. Theo báo cáo mới đây của Văn phòng Kiểm soát tiền tệ Mỹ (OCC), có tới 9 ngân hàng lớn nhất nước này, bao gồm JP Morgan Chase và Bank of America, từng áp đặt các biện pháp hạn chế với các doanh nghiệp hợp pháp trong giai đoạn 2020 đến 2023, trong đó có cả các công ty tiền mã hóa.

CEO của Strike – ông Jack Mallers – cũng chia sẻ kinh nghiệm bị ngân hàng đóng tài khoản “không lý do rõ ràng”. Trước làn sóng lo ngại đó, Tổng thống Trump vào tháng 8 đã ký lệnh hành pháp cấm các ngân hàng chấm dứt tài khoản chỉ vì khách hàng có liên quan đến tài sản kỹ thuật số.

Bình luận: Động thái của Tổng thống Trump cho thấy sự ủng hộ chính phủ tương lai dành cho lĩnh vực tài sản kỹ thuật số, đồng thời tạo áp lực buộc hệ thống ngân hàng phải tăng tính công bằng và minh bạch.

Cuộc chiến Custodia mang ý nghĩa vượt ra ngoài luật pháp ngân hàng

Ở góc nhìn rộng hơn, vụ tranh chấp Custodia – Fed đang vạch rõ lằn ranh giữa hai cách tiếp cận nền tài chính tương lai: một bên là hệ thống trung ương hóa được kiểm soát bởi các cơ quan liên bang, và bên kia là các mô hình đổi mới dựa vào blockchain do các bang lãnh đạo. Các khuôn khổ do địa phương thiết kế như SPDI của Wyoming đang vấp phải sự phản kháng từ mô hình tập quyền của Fed, mở ra câu hỏi liệu chính phủ liên bang có nên duy trì quyền lực tuyệt đối trong việc quản lý hệ thống tài chính hay phân quyền nhiều hơn cho từng bang.

Bình luận: Quyền truy cập “tài khoản chính” ngày nay không chỉ là đặc quyền của các ngân hàng truyền thống mà còn là một yếu tố sống còn với các doanh nghiệp tài chính kỹ thuật số. Vụ Custodia sẽ là phép thử then chốt với khả năng hội nhập của ngành tiền mã hóa vào hệ thống tài chính chính thống.

Với hành lang pháp lý hiện chưa rõ ràng, Custodia không chỉ là một vụ tranh cãi pháp lý, mà có thể trở thành mốc khởi đầu cho những thay đổi lớn trong định hình quy chuẩn tài chính mới thời đại kỹ thuật số – nơi blockchain và tiền mã hóa đóng vai trò trung tâm.

Từ khóa chính: “tài khoản chính”, “Custodia”, “tiền mã hóa”

Từ khóa phụ: “Fed”, “SPDI”, “Luật kiểm soát tiền tệ”, “debanking”