WorldCoin(WLD) gây tranh cãi vì mâu thuẫn giữa công nghệ sinh trắc và nguyên tắc phi tập trung

Dự án WorldCoin của Sam Altman đối mặt tranh cãi xoay quanh quyền riêng tư và triết lý phi tập trung của blockchain

Từ khi ra mắt, dự án WorldCoin - hiện mang tên World - do Sam Altman dẫn dắt đã thu hút đông đảo sự chú ý không chỉ vì tiềm năng công nghệ mà còn bởi những tranh cãi liên quan đến quyền riêng tư và tính phi tập trung. Theo kế hoạch của dự án, người dùng sẽ được xác minh là "người thật" thông qua quét mống mắt, sau đó nhận token WorldCoin (WLD). Chính mô hình xác thực sinh trắc bằng thiết bị riêng có tên “Orb” này đã vấp phải nhiều chỉ trích từ cả giới công nghệ lẫn cộng đồng tiền mã hóa.

Dù liên tục nhấn mạnh mình là một nền tảng thúc đẩy "tài chính toàn diện" và "nhận diện số phi tập trung", World vẫn bị nhiều chuyên gia cho rằng đang mâu thuẫn với tinh thần cốt lõi của blockchain. Việc thu thập dữ liệu sinh trắc học thông qua quá trình xác thực khép kín, chỉ thực hiện được bằng thiết bị “Orb” do chính World phát triển, khiến không ít người lo ngại rằng quyền kiểm soát đang tập trung về một chủ thể duy nhất — điều đi ngược lại nguyên tắc “phi tập trung” mà các hệ thống blockchain hướng tới.

Chia sẻ với CoinDesk ngày 24, đồng sáng lập của Tổ chức Holonym là Shady El Damaty nhấn mạnh rằng tính phi tập trung không chỉ là cấu trúc công nghệ mà còn là một quan điểm triết học: “Phi tập trung là việc trao trả quyền kiểm soát, quyền riêng tư và chủ quyền cho người dùng”. Theo ông, dù có sử dụng các công nghệ như tính toán đa bên (MPC) hay chứng minh không kiến thức (ZK), thiết kế kiểm soát tập trung xung quanh thiết bị Orb cũng như quá trình cập nhật mã nguồn từ một phía vẫn khiến hệ thống dễ rơi vào thế mất cân bằng.

“Cấu trúc này được thiết kế nhằm nhận diện cá nhân duy nhất trên thế giới, và điều đó dẫn đến việc tập trung quyền kiểm soát vào một thực thể cụ thể. Đây có thể trở thành một 'điểm lỗi đơn' (single point of failure) cho toàn hệ thống,” ông El Damaty bình luận thêm.

Trả lời chỉ trích, đại diện dự án World phản bác rằng họ không xây dựng cơ sở hạ tầng dữ liệu sinh trắc học tập trung. Đại diện World cho biết ứng dụng World App được thiết kế theo mô hình “không lưu ký” (non-custodial), cho phép người dùng hoàn toàn kiểm soát tài sản lẫn dữ liệu nhận diện cá nhân của mình.

Bên cạnh đó, World cũng nhấn mạnh rằng dữ liệu mống mắt do Orb thu thập được mã hóa đầu-cuối và chỉ được truyền về điện thoại thông minh của người dùng. Thiết bị Orb không lưu trữ ảnh hay dữ liệu sinh học. Thêm vào đó, mã mống mắt được xử lý và ẩn danh hóa thông qua giao thức tính toán đa bên, từ đó đảm bảo không có thông tin cá nhân bị lưu giữ.

Tuy nhiên, bất chấp lời giải thích kỹ thuật từ phía World, các tranh luận về việc liệu một dịch vụ dựa trên sinh trắc học có thể thực sự phù hợp với triết lý phi tập trung của blockchain vẫn chưa khép lại. Câu hỏi then chốt đặt ra là: WorldCoin sẽ cân bằng ra sao giữa độ tin cậy công nghệ, tiện ích sử dụng và quyền kiểm soát của người dùng trong một thế giới vốn đề cao sự minh bạch và phân quyền?

Với nhiều kỳ vọng lẫn lo ngại, thị trường đang dõi theo cách mà World xử lý những xung đột giữa mục tiêu công nghệ và nguyên tắc nền tảng của tiền mã hóa. Liệu WorldCoin(WLD) có thể chứng minh được giá trị của mình trong kỷ nguyên số ngày càng đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm dữ liệu hay không, vẫn là dấu hỏi lớn dành cho cả giới công nghệ lẫn nhà đầu tư.

Từ khóa: “WorldCoin(WLD)”, “phi tập trung”, “quyền riêng tư”