Cựu ủy viên CFTC cảnh báo rủi ro tiềm ẩn từ thị trường dự đoán và tiền mã hóa

Ủy viên sắp mãn nhiệm của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC), bà Kristin N. Johnson, đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ ngày càng lớn mà thị trường dự đoán (prediction market) đang gây ra đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ. Trong bài phát biểu chia tay tại Viện Brookings ở Washington ngày 24 (giờ địa phương), bà chỉ trích việc thiếu rõ ràng trong quy định và sự giám sát lỏng lẻo là những “vấn đề nghiêm trọng” cần được xử lý khẩn cấp.

Bà Johnson cho biết: “Hiện tại, chúng ta hầu như không có cơ chế giám sát hiệu quả nào đối với thị trường dự đoán, và tầm nhìn của chúng ta về lĩnh vực này vẫn còn nhiều giới hạn”. Theo bà, một số bên tham gia thị trường đã lợi dụng vùng xám của quy định pháp lý để phân phối các sản phẩm dự đoán có mức độ rủi ro cao cho nhà đầu tư phổ thông. Vì vậy, CFTC cần “đưa ra lập trường rõ ràng” về các hợp đồng dạng này.

Được bổ nhiệm vào CFTC từ năm 2022, bà Johnson bày tỏ “sự thất vọng sâu sắc” khi đến nay vẫn chưa có khung pháp lý cụ thể nào điều chỉnh các hợp đồng dự đoán liên quan đến các sự kiện chính trị, như bầu cử hoặc kết quả thể thao – những loại hợp đồng đang tăng trưởng mạnh. Bà cảnh báo rằng các sản phẩm này có thể kích thích đầu cơ và biến động thị trường, trong khi công tác bảo vệ nhà đầu tư lại chưa được đảm bảo.

Cũng trong bài phát biểu, bà Johnson phê phán hiện tượng mà bà gọi là “lỗ hổng chuyển đổi giấy phép” – trường hợp một số công ty trên thị trường phái sinh sau khi nhận được giấy phép hoạt động lại chuyển hướng sang cung cấp sản phẩm dự đoán mà không qua quy trình rà soát bổ sung. “Có những doanh nghiệp còn rao bán giấy phép của mình ngay sau khi được cấp phép. Điều này làm suy yếu tính liêm chính của hệ thống quản lý,” bà nhấn mạnh.

Bình luận: Nhận định của bà Johnson cho thấy nỗi lo lắng đang gia tăng trong giới chức Mỹ về sự kiểm soát lỏng lẻo đối với các thị trường mới nổi dựa trên công nghệ blockchain – tiêu biểu là thị trường dự đoán và tiền mã hóa.

Bà cũng nhắc lại các bài học từ sự sụp đổ của sàn FTX và khủng hoảng tài chính năm 2008: quản trị yếu kém và sai sót trong việc kiểm soát rủi ro có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. “Khả năng kiểm soát nội bộ và tuân thủ pháp lý của các công ty khởi nghiệp, đặc biệt là trong ngành tiền mã hóa hoặc thị trường dự đoán, vẫn còn rất hạn chế,” bà nói thêm, đồng thời lưu ý rằng “đổi mới và ổn định thị trường không phải là hai khái niệm mâu thuẫn, mà cần bổ sung cho nhau”.

Một điều trớ trêu là cảnh báo của bà Johnson lại trùng hợp với thời điểm CFTC gửi thư “miễn trừ truy cứu trách nhiệm” (no-action letter) cho hai công ty có liên quan đến nền tảng dự đoán Polymarket. Cụ thể, QCX LLC và QC Clearing LLC – hai đơn vị vận hành Polymarket – nay được phép tiếp tục hoạt động các thị trường dự đoán về sự kiện ngay tại Mỹ mà không chịu các biện pháp chế tài tức thời. Tuy nhiên, CFTC khẳng định đây không phải là sự miễn trừ vĩnh viễn đối với nghĩa vụ tuân thủ trong tương lai.

Trước đó vào tháng 7, Polymarket đã mua lại sàn giao dịch và thanh toán bù trừ QCEX – một đơn vị đã được CFTC cấp phép – với giá 112 triệu USD. Động thái này được xem là bước đệm cho việc tái gia nhập thị trường Mỹ, đồng thời đặt ra câu hỏi về chiến lược “lách luật thông qua công nghệ” mà nhiều công ty khởi nghiệp blockchain đang áp dụng.

Bình luận: Câu chuyện của Polymarket cho thấy các doanh nghiệp công nghệ trong lĩnh vực tiền mã hóa đang ngày càng sáng tạo hơn trong việc tận dụng kẽ hở pháp lý để mở rộng hoạt động, trong khi cơ quan chức năng lại chậm rãi trong việc theo kịp nhịp phát triển của thị trường.

Thông điệp chia tay của bà Johnson là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của các giá trị cốt lõi như “bảo vệ người tiêu dùng”, “tính minh bạch của thị trường” và “năng lực dẫn dắt của cơ quan quản lý” trong bối cảnh hệ sinh thái tài chính đang biến đổi mạnh mẽ. Đây không đơn thuần là phát biểu của một quan chức sắp rời chức, mà là lời cảnh tỉnh nghiêm túc cho ngành tiền mã hóa và các thị trường phi truyền thống khác đang trên đà tăng trưởng nóng.

Từ khóa: thị trường dự đoán, tiền mã hóa, CFTC, Kristin N. Johnson

Bình luận: Việc bà Johnson lên tiếng ngay thời điểm nhạy cảm không chỉ là một hành động có chủ đích, mà còn gửi gắm thông điệp khẩn cấp đến các nhà làm chính sách – rằng nếu không có khung pháp lý rõ ràng, sự phát triển của thị trường dự đoán và tiền mã hóa có thể trở thành “con dao hai lưỡi” đối với toàn hệ thống tài chính.