Tòa án Tối cao Mỹ bật đèn xanh cho IRS theo dõi giao dịch tiền mã hóa

Tòa án Tối cao Hoa Kỳ phê chuẩn quyền thu thập dữ liệu tiền mã hóa: Cuộc chiến giữa quyền riêng tư và quyền lực pháp lý

Tờ Reuters đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã từ chối xem xét vụ kiện Harper kiện Faulkender, qua đó chính thức giữ nguyên phán quyết trước đó cho phép Sở Thuế vụ Hoa Kỳ (IRS) sử dụng trát triệu tập ẩn danh (“John Doe summons”) để thu thập dữ liệu từ người dùng tiền mã hóa. Quyết định này củng cố nguyên tắc rằng các giao dịch blockchain công khai không được bảo vệ bởi Tu chính án thứ Tư – nguyên tắc pháp lý bảo vệ đời tư công dân trước các cuộc khám xét và thu giữ không có lệnh.

Với động thái này, Tòa án đã tiếp tục khẳng định hiệu lực của “nguyên tắc bên thứ ba” – theo đó, người dùng mất quyền riêng tư khi tự nguyện cung cấp dữ liệu cho bên thứ ba như ngân hàng, nền tảng kỹ thuật số hoặc mạng lưới blockchain. Trong bối cảnh đó, các giao dịch ghi trên chuỗi (on-chain) giờ đây có thể được các cơ quan pháp luật và thuế truy cập mà không cần lệnh tư pháp, tương đương với dữ liệu ngân hàng.

Khả năng truy dấu ngày càng tinh vi

Trong bối cảnh thị trường phân tích blockchain toàn cầu dự kiến đạt quy mô 41 tỷ USD vào năm 2025, các công cụ nhận diện ví và phân nhóm giao dịch đang ngày càng được tối ưu hóa. Một số nền tảng có khả năng xác định danh tính người dùng ẩn danh thông qua các thuật toán học máy, điển hình là khả năng phát hiện hơn 60% giao dịch stablecoin có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, cùng với khả năng truy vết ngày càng cao là sự biến mất của "ẩn danh" và "tự do tài chính" – những giá trị cốt lõi từng thúc đẩy sự ra đời của công nghệ blockchain. Trên thực tế, các nền tảng này cung cấp khả năng “biến ví blockchain thành kính trong suốt” với các cơ quan quản lý, nhưng cũng đặt người dùng vào tình trạng bị giám sát triệt để, nơi các khoản tiền lương, chi phí y tế, thậm chí cả đóng góp chính trị đều có thể bị lộ hoặc sử dụng như bằng chứng trước toà.

Từ đó, câu hỏi lớn được đặt ra là: Liệu hệ thống pháp lý hiện hành có thể thiết lập lại thăng bằng giữa quản lý và quyền riêng tư hay không?

Giải pháp không đến từ luật pháp, mà từ công nghệ

Kỳ vọng vào một “phao cứu sinh” lập pháp gần như là bất khả. Trong khi đó, hy vọng lớn nhất đặt vào các công nghệ đảm bảo quyền riêng tư dựa trên mật mã học. Một số cải tiến trong mạng lưới Bitcoin(BTC), chẳng hạn như việc ngắt liên kết giữa địa chỉ người nhận và dữ liệu giao dịch thực tế, đang tạo ra lớp phòng vệ mới chống lại phân tích on-chain.

Một công nghệ nổi bật khác là cơ chế trộn giao dịch – kết hợp nhiều đầu vào từ người dùng khác nhau để làm mờ đi dòng tiền, tiêu biểu là các mô hình phi tập trung chứ không giống như nền tảng bị trừng phạt Tornado Cash năm 2022, vốn hoạt động như một dịch vụ lưu ký.

Nếu những tính năng bảo vệ quyền riêng tư này được tích hợp mặc định vào các ví và hệ thống thanh toán, tiền mã hóa có thể đến gần hơn với trạng thái "HTTPS của thế giới tài chính" – nơi các giao dịch riêng tư được xem là tiêu chuẩn, không phải lựa chọn tùy ý.

Ngược lại, nếu quyền riêng tư tiếp tục bị xem nhẹ và chỉ là lựa chọn phụ, thì ngành tiền mã hóa sẽ phải gánh hậu quả. Theo Emarketer, trong khi tỷ lệ chấp nhận thanh toán bằng tiền mã hóa được dự đoán sẽ tăng 82% tính đến năm 2026, tỷ lệ người Mỹ thực sự sử dụng phương thức này lại chưa đến 2,6% – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy người dùng vẫn dè dặt, chủ yếu do lo ngại về bảo mật và quyền riêng tư.

Nếu một nhân viên quán cà phê có thể đoán địa chỉ nhà của khách chỉ thông qua lịch sử boa, thì làm sao có thể kỳ vọng người dùng tin tưởng vào một hệ thống tài chính công khai hơn cả ngân hàng?

Niềm tin là yếu tố sống còn

Đối với người dùng cá nhân, các rủi ro quyền riêng tư dẫn đến nỗi sợ đạo đức. Đối với nhà đầu tư tổ chức, chúng là mối nguy về tuân thủ — khu vực đầy “bãi mìn pháp lý” mà ít ai dám bước vào. Và như vậy, hạ tầng tiền mã hóa vô cảm trước quyền riêng tư sẽ không chỉ đánh mất niềm tin mà còn làm chậm lại cơ hội mở rộng và tăng trưởng.

Tóm lại, trong nền kinh tế số, nếu không ưu tiên các giải pháp bảo mật phi tập trung, tiền mã hóa sẽ khó thoát khỏi cái bóng của chính mình – một công nghệ sáng tạo bị mắc kẹt giữa kiểm soát và tự do.