Chính phủ Mỹ cần sớm đưa DePIN vào khung pháp lý như stablecoin

Chính phủ Mỹ cần hành động sớm với DePIN như đã từng làm với stablecoin

Mới đây, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật GENIUS – một bước ngoặt quan trọng đối với ngành công nghiệp tiền mã hóa. Đạo luật này không chỉ thiết lập khung pháp lý rõ ràng cho stablecoin mà còn quy định cụ thể về yêu cầu dự trữ, tiêu chuẩn minh bạch qua kiểm toán và điều kiện cấp phép cho tổ chức phát hành. Sự kiện này được đánh giá là nền tảng cho sự phát triển dài hạn của ngành blockchain tại Mỹ. Tuy nhiên, một lĩnh vực đang nổi khác là mạng lưới hạ tầng vật lý phi tập trung, hay còn gọi là từ DePIN, vẫn chưa nhận được sự chú ý tương xứng trong chính sách pháp lý.

Khác với các tài sản đầu cơ hay NFT, từ DePIN mang tính ứng dụng thực tế cao. Đây là mô hình hạ tầng được xây dựng và vận hành bởi người dùng thông qua việc triển khai phần cứng – như ăng-ten, cảm biến hay ổ cứng – nhằm cung cấp dịch vụ như Internet không dây, lưu trữ phân tán hay dữ liệu bản đồ. Các cá nhân tham gia sẽ được nhận thưởng bằng token cho những đóng góp của mình. Điều đáng chú ý là từ DePIN không đơn thuần là ý tưởng mà đã trở thành mô hình kinh doanh thực tiễn với tốc độ tăng trưởng nhanh trong hệ sinh thái blockchain.

Thực tế, doanh nghiệp hạ tầng mạng không dây toàn cầu Glow – một dự án trong lĩnh vực từ DePIN – đã ghi nhận doanh thu vượt 15 triệu USD (khoảng 20,85 tỷ đồng). Trong khi đó, mạng lưới dữ liệu địa lý Geodnet xây dựng được mô hình doanh thu định kỳ đạt 1 triệu USD mỗi năm (xấp xỉ 13,9 tỷ đồng). Tổng lợi nhuận toàn ngành từ DePIN hiện đã vượt mốc 250 triệu USD (hơn 3.475 tỷ đồng). Đây là bằng chứng cho thấy từ DePIN là một hệ thống mang lại giá trị thực không chỉ cho nhà đầu tư mà cả người dùng cuối.

Tuy nhiên, mặc dù quy mô đang gia tăng, lĩnh vực này vẫn nằm ngoài vùng phủ luật pháp. Không giống như stablecoin đã được đề cập trong Đạo luật GENIUS, từ DePIN hiện chưa có khung định nghĩa hay quy định pháp lý rõ ràng, khiến người dùng, nhà phát triển và nhà đầu tư phải đối mặt với những rủi ro pháp lý tiềm ẩn. Do nhiều từ DePIN không thuộc một lĩnh vực cụ thể nào – không hoàn toàn là viễn thông, không thuộc lĩnh vực điện toán đám mây và cũng không thuần túy là tài sản số – nên việc định danh và giám sát càng trở nên phức tạp.

Điều này đặt ra thách thức lớn về quyền riêng tư, nhất là khi các thiết bị IoT thu thập dữ liệu vị trí và môi trường mà không có tiêu chuẩn kiểm soát rõ ràng. Không chỉ thế, mô hình thưởng token hiện tại chưa ổn định. Nhiều người tự đầu tư thiết bị với hy vọng được đền đáp bằng phần thưởng phù hợp, song thiếu đi cơ chế đảm bảo về mặt thu nhập. Trong trường hợp thiết kế token thay đổi hay cơ chế phần thưởng sụp đổ, người tham gia có thể hứng chịu thiệt hại mà không được bảo vệ.

Ngoài ra, mặc dù mang danh “phi tập trung”, nhiều dự án từ DePIN vẫn tập trung quyền quyết định vào tay một nhóm phát triển nhỏ. Với các hệ thống có tính công cộng như vậy, yêu cầu về minh bạch và quản trị có trách nhiệm là điều không thể thiếu – điều mà hiện nay chưa có chuẩn mực chung để áp dụng.

Từ những bất cập trên, có thể thấy từ DePIN cần một khung pháp lý riêng biệt. Giống như Đạo luật GENIUS đã đặt nền tảng hợp lý cho stablecoin, lĩnh vực từ DePIN cũng đòi hỏi một cách tiếp cận cẩn trọng và phù hợp. Với bản chất là mô hình lai giữa phần cứng, phần mềm và dịch vụ – từ DePIN không thể bị đánh đồng với DeFi hay stablecoin trong cách quản lý.

Bình luận: Nếu chính phủ Mỹ thật sự mong muốn một ngành công nghiệp tiền mã hóa phát triển bền vững, thì việc xây dựng hành lang pháp lý cho từ DePIN là điều không thể trì hoãn lâu hơn nữa.

Đạo luật GENIUS có thể là tiền lệ tốt, nhưng đã đến lúc mở rộng phạm vi để nắm bắt các xu hướng công nghệ mới. Tính thực dụng, tiềm năng phát triển và ảnh hưởng hạ tầng mà từ DePIN sở hữu, cho thấy đây không đơn thuần là bảo vệ nhà đầu tư. Đây còn có thể trở thành chiến lược quốc gia để dẫn dắt đổi mới trong lĩnh vực hạ tầng của tương lai.