Bitcoin(BTC) đối mặt nguy cơ tan rã vì mối đe dọa từ máy tính lượng tử

Trong bối cảnh niềm tin vào hệ thống tài chính toàn cầu bị lung lay sau khủng hoảng năm 2008, Satoshi Nakamoto đã đặt ra một câu hỏi cốt lõi: “Tiền là gì?”. Câu trả lời mà ông đưa ra chính là hệ thống tiền tệ phi tập trung dựa trên cơ sở toán học: Bitcoin (BTC). Với nền tảng là công nghệ mã hóa tiên tiến (ECDSA – Giao thức chữ ký số theo đường cong elliptic), Bitcoin đã trụ vững suốt 16 năm mà không bị tấn công, trở thành biểu tượng của niềm tin trong kỷ nguyên kỹ thuật số. Tuy nhiên, sự xuất hiện của một công nghệ đột biến – máy tính lượng tử – đang đặt ra mối đe dọa chưa từng có với hệ sinh thái này.

Theo cảnh báo từ chuyên gia an ninh lượng tử Michele Mosca, “Q-Day” – thời điểm máy tính lượng tử đủ mạnh để phá giải chuỗi mã hóa của Bitcoin – có thể xảy ra ngay trong năm tới. Đây không còn là giả thiết viễn tưởng. Ngày 24, trong một báo cáo của tổ chức Tiêu chuẩn và Công nghệ Mỹ (NIST) và Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ (NSA), các cơ quan chức năng khẳng định đang lên kế hoạch chuyển đổi toàn diện sang hệ mật mã kháng lượng tử trước năm 2030.

Bình luận: Mặc dù nguy cơ hiện hữu, cộng đồng Bitcoin vẫn chưa hành động dứt khoát. Các đề xuất như BIP-360 hay cơ chế “commit-delay-reveal” mới dừng lại ở cấp độ lý thuyết. Trong khi đó, chỉ cần một ví lưu trữ chứa khóa cá nhân lộ lọt cũng đủ làm sụp đổ giá trị và sự tín nhiệm đã tích lũy hàng chục năm qua. Hiện tổng vốn hóa thị trường của Bitcoin đã vượt mốc 2.200 tỷ USD, tương đương hơn 3.000 nghìn tỷ đồng – một quy mô mà bất kỳ cú sốc nào cũng có thể gây chấn động toàn cầu.

Một trong những dấu hiệu cho thấy mối nguy đang đến gần là bước tiến của Microsoft (MSFT) với việc phát triển thành công chip Majorana – cấu kiện có khả năng rút ngắn thời gian hoàn thiện máy tính lượng tử từ vài chục năm xuống còn vài năm. Dữ liệu từ McKinsey cho thấy khoảng 100 máy tính lượng tử đã hoạt động trên toàn thế giới, và con số này có thể đạt 5.000 chiếc vào năm 2030.

Không giống máy tính truyền thống xử lý tuần tự, máy tính lượng tử sử dụng nguyên lý tính toán song song, khiến những hệ thống mật mã hiện tại dễ dàng bị phá vỡ. Đặc biệt, trong mạng Bitcoin, hiện có đến 6,2 triệu đồng BTC (tương đương khoảng 30% tổng lưu thông) đang được lưu trữ ở địa chỉ P2PK hoặc dạng hàm băm của P2PK – vốn được đánh giá là dễ bị tổn thương trước các tấn công lượng tử. Điều này cũng lý giải việc BlackRock đã liệt kê rủi ro lượng tử như một yếu tố quan trọng trong hồ sơ ETF Bitcoin giao ngay gần đây.

Điều đáng lo hơn là các giao dịch lịch sử trên chuỗi khối Bitcoin cũng có thể bị ảnh hưởng. Bởi lẽ blockchain về bản chất là kho lưu trữ dữ liệu mở, hacker hoàn toàn có thể thu thập dữ liệu được mã hóa từ hiện tại rồi giải mã sau khi sở hữu năng lực lượng tử đủ mạnh – một chiến lược gọi là “thu hoạch trước – giải mã sau” đang từng bước diễn ra.

Giải pháp rõ ràng là nâng cấp hệ thống mật mã dùng trong blockchain hiện tại sang các thuật toán có khả năng chống lượng tử. Tuy nhiên, điều này thường đi kèm với việc phải thực hiện hard fork – thay đổi lớn có thể gây đứt gãy hệ sinh thái như chia rẽ cộng đồng, ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng và phân tán thanh khoản.

Bình luận: Dẫu vậy, không phải mọi giải pháp đều đồng nghĩa với hard fork. Các phương pháp như bảo mật phân tầng (layered security), quản lý khóa kháng lượng tử hoặc xây dựng lớp bảo mật lai (hybrid security) trên nền tảng hiện tại đang được đề xuất. Vấn đề là lịch sử phát triển “bảo thủ” và phản ứng chậm của cộng đồng Bitcoin có thể là rào cản lớn nhất trong việc thích nghi với thời đại hậu lượng tử.

Bitcoin – với bản chất không phải một tác phẩm tĩnh mà là một hệ thống sống – cần phải thích ứng để tồn tại. Satoshi Nakamoto đã tạo ra một trật tự tiền tệ mới, nhưng ông chưa bao giờ nói rằng nó bất biến. Trước thách thức của “Q-Day”, cộng đồng Bitcoin cần đi trước một bước. Vì mối đe dọa lớn hơn cả công nghệ lượng tử – chính là sự chủ quan.