Trung Quốc cải tổ nhân dân tệ số, triển khai toàn quốc từ 2026

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) vừa công bố một “kế hoạch triển khai” cải tổ toàn diện hệ thống vận hành của đồng tiền mã hóa quốc gia – đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (hay còn gọi là “tiền kỹ thuật số”/CBDC). Theo kế hoạch này, từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, đồng nhân dân tệ số sẽ chính thức bước vào giai đoạn vận hành quy mô toàn quốc với nhiều thay đổi quan trọng về phát hành, kiểm soát và ứng dụng.

Theo China Finance đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), kế hoạch mới đánh dấu bước chuyển mình sau gần một thập kỷ Trung Quốc thử nghiệm và phát triển tiền kỹ thuật số. Với định hướng rõ ràng, PBOC muốn biến đồng nhân dân tệ kỹ thuật số trở thành một loại tiền pháp định thực thụ, tích hợp đầy đủ các tính năng như phương tiện thanh toán, lưu giữ giá trị và hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới.

Trong một phát biểu, Phó Thống đốc PBOC – ông Lưu Lỗi – nhấn mạnh rằng hệ thống mới của đồng nhân dân tệ số sẽ bảo đảm tính ổn định kỹ thuật và hiệu quả trong quản trị. “Tiền kỹ thuật số Trung Quốc không chỉ mang đầy đủ đặc tính của tiền pháp định mà còn có tiềm năng trở thành công cụ cốt lõi hỗ trợ ổn định tài chính trong tương lai”, ông chia sẻ.

Thay đổi nổi bật nhất chính là mô hình vận hành “hai tầng” – một hệ thống mà ngân hàng trung ương giữ vai trò kiểm soát, còn các tổ chức tài chính tư nhân chịu trách nhiệm trực tiếp phân phối.

PBOC khẳng định rằng các tổ chức tài chính khi cung cấp ví nhân dân tệ số cho khách hàng sẽ phải trả lãi theo số dư người dùng nắm giữ. Việc áp dụng cơ chế lãi suất cho thấy nỗ lực nâng cao giá trị thực sự của “tài sản kỹ thuật số”, đồng thời khuyến khích người dân sử dụng thay vì chỉ tiêu dùng qua các ví điện tử như Alipay hay WeChat Pay.

“Đây là một cách định hình lại cách người dùng nhìn nhận giá trị của tiền kỹ thuật số”, một chuyên gia nhận định. “Không đơn thuần chỉ là phương tiện thanh toán, nhân dân tệ số đang được tài sản hóa”.

Bình luận, bản kế hoạch này được xem là phản ứng chiến lược của Trung Quốc sau thất bại của các dự án hợp tác xuyên quốc gia trước đó như “mBridge” – hệ thống thanh toán xuyên biên giới mà Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) từng rút lui do lo ngại công nghệ bị lạm dụng. Sự sụp đổ của mBridge là một đòn giáng mạnh vào tham vọng mở rộng toàn cầu của Trung Quốc trên mặt trận CBDC.

Trên thực tế, từ năm 2019, Trung Quốc đã tăng tốc triển khai đồng nhân dân tệ kỹ thuật số tại nhiều địa phương, tuy nhiên vẫn gặp khó trong việc phổ biến rộng rãi. Một phần nguyên nhân đến từ hệ sinh thái thanh toán di động quá phát triển và thói quen người dùng khó thay đổi. Giáo sư Trương Cường (Charles Zhang) từ Trung tâm Fintech Đại học Phúc Đán, cho biết: “Đồng nhân dân tệ số vẫn gặp nhiều trở ngại trong việc đi vào đời sống thường nhật – đặc biệt là khi so sánh mức độ tiện lợi với các nền tảng thanh toán thương mại”.

Trong nỗ lực cơ cấu lại từ gốc, Trung Quốc đã thiết lập Trung tâm Điều hành đồng nhân dân tệ kỹ thuật số tại Thượng Hải. Trung tâm này tập trung vào ba mảng then chốt: hạ tầng thanh toán xuyên biên giới, ứng dụng blockchain và xây dựng nền tảng tài sản kỹ thuật số. Song song đó, PBOC cũng sẽ thành lập một ủy ban chuyên trách giám sát nhân dân tệ kỹ thuật số nhằm minh bạch hóa quy trình quản lý và phân rõ trách nhiệm giữa các bên.

Với định hướng rõ ràng, mô hình “hai tầng” được dẫn dắt bởi ngân hàng trung ương và sự tham gia trực tiếp của khối tư nhân, đồng thời hệ thống lãi suất theo số dư giúp gia tăng giá trị sử dụng, tiền kỹ thuật số của Trung Quốc được kỳ vọng sẽ tạo ra một hình mẫu mới trong cuộc đua phát triển CBDC toàn cầu.

Tuy vậy, sự thành công của kế hoạch này sẽ phụ thuộc lớn vào khả năng cân bằng giữa quản lý nhà nước và nhu cầu thị trường cũng như sự hợp tác từ khu vực tư nhân.

Bình luận, việc tái định hình vai trò của “đồng nhân dân tệ kỹ thuật số” không chỉ là một bước tiến công nghệ, mà còn là chiến lược tái cấu trúc toàn bộ hệ sinh thái tài chính số mới cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.