Cộng hòa Trung Phi bị cáo buộc dùng Bitcoin và Sango Coin để chuyển nhượng tài nguyên quốc gia

Tranh cãi về chính sách tiền mã hóa của Cộng hòa Trung Phi: Thí nghiệm kỹ thuật số hay công cụ thao túng?

Việc Cộng hòa Trung Phi đưa tiền mã hóa vào hệ thống quốc gia đang gây ra nhiều lo ngại hơn là hy vọng. Một báo cáo công bố gần đây bởi tổ chức phi chính phủ Sáng kiến Toàn cầu về Tội phạm Có tổ chức Xuyên Quốc gia (GI-TOC) cho rằng chính sách tài chính mới của quốc gia này đã trở thành công cụ cho các thế lực nước ngoài và giới tinh hoa nội địa khai thác, đồng thời làm suy yếu chủ quyền đất nước. Báo cáo được công bố dựa trên nghiên cứu thực địa, ngày 24 (giờ địa phương).

Theo GI-TOC, Cộng hòa Trung Phi đã chính thức công nhận Bitcoin(BTC) là tiền pháp định vào tháng 4 năm 2022 – một bước đi gây bất ngờ khi trở thành quốc gia thứ hai trên thế giới sau El Salvador thực hiện điều này. Không dừng lại ở đó, chính phủ nước này còn phát hành tiền mã hóa riêng mang tên Sango Coin, sau đó triển khai tiếp một dự án meme coin, đánh dấu một loạt các thử nghiệm đậm chất “tiền mã hóa cấp quốc gia”.

Tuy vậy, những bước tiến này lại bị đánh giá là hoàn toàn trái ngược với điều kiện thực tế trong nước. Chỉ 15,7% dân số có điện, và hơn một nửa dân số không có điện thoại di động – khiến việc tiếp cận công nghệ blockchain và đầu tư tiền mã hóa gần như là bất khả thi. Báo cáo nhấn mạnh, “ý tưởng những người dân cực kỳ nghèo, không có kết nối internet hay thiết bị di động lại có thể tham gia vào hệ sinh thái tài chính phi tập trung là một ảo tưởng,” đồng thời khẳng định chính sách này “phản ánh lợi ích của các nhà đầu tư ngoại hơn là nhu cầu thực tế của người dân.”

Đáng chú ý nhất là Luật mã hóa tài nguyên quốc gia, được chính phủ Cộng hòa Trung Phi thông qua vào tháng 7 năm 2023, cho phép biến các tài sản quốc gia như dầu mỏ, vàng, gỗ và đất đai thành tài sản kỹ thuật số. GI-TOC cho rằng đây là “cánh cổng” mở ra nguy cơ thất thoát tài sản quốc gia và làm suy yếu khả năng kiểm soát chủ quyền tài nguyên của chính phủ.

Vì gặp phải áp lực từ các tổ chức tài chính khu vực lẫn quốc tế, đặc biệt là Liên minh tiền tệ Trung Phi (CEMAC) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), chính phủ Cộng hòa Trung Phi đã chính thức hủy bỏ chính sách công nhận Bitcoin là tiền pháp định vào tháng 3 năm 2023 – chỉ chưa đầy một năm sau khi ban hành. Điều này khiến quốc gia trở thành trường hợp đầu tiên trên thế giới từng công nhận rồi lại loại bỏ vai trò chính thống của Bitcoin.

Báo cáo cũng nhấn mạnh là với GDP bình quân đầu người chỉ đạt khoảng 467 USD (khoảng 689.000 đồng), Cộng hòa Trung Phi hiện chưa đủ điều kiện cơ bản về hạ tầng hay tài chính để triển khai hệ thống tài sản số. GI-TOC khẳng định: “Những nỗ lực này vốn đã thiếu thực tế ngay từ đầu và cuối cùng bị giới tinh hoa cấu kết với các mạng lưới tội phạm nước ngoài nắm quyền kiểm soát.”

Bình luận: Trường hợp của Cộng hòa Trung Phi là minh chứng rõ ràng rằng việc áp dụng tiền mã hóa ở cấp quốc gia không thể chỉ dựa vào tiềm năng công nghệ. Cần có hệ sinh thái pháp lý chặt chẽ và hạ tầng phù hợp, nếu không sẽ biến đổi số thành một công cụ dễ bị lạm dụng.

Đối với các quốc gia đang cân nhắc triển khai chính sách tiền mã hóa, việc đánh giá đầy đủ về hạ tầng kỹ thuật số, quyền tiếp cận tài chính và hệ thống giám sát pháp luật cần được đặt lên hàng đầu.

Từ khóa: “Cộng hòa Trung Phi”, “tiền mã hóa”, “Bitcoin”, “Sango Coin”