Chia tài sản tiền mã hóa trong ly hôn: Thách thức pháp lý thời kỹ thuật số

Khi tiền mã hóa như Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH) ngày càng phổ biến, câu hỏi về cách chia tách tài sản số trong các vụ ly hôn cũng trở thành một vấn đề thực tiễn trong pháp lý hiện đại. Theo nhiều hệ thống luật như Hàn Quốc và Hoa Kỳ, tiền mã hóa hiện được xem là tài sản chung của vợ chồng — tương đương với tiền mặt hoặc bất động sản. Tuy nhiên, với bản chất kỹ thuật đặc biệt như khóa riêng tư, việc chia tách này không hề đơn giản.

Khóa riêng tư là yếu tố cốt lõi để truy cập ví tiền mã hóa — giống như một chiếc “mật khẩu” hoặc “chìa khóa độc quyền”. Đây là một chuỗi ký tự dài, đóng vai trò như chữ ký số xác nhận quyền sở hữu tài sản mã hóa và mở khóa ví. Nếu chia sẻ khóa riêng tư, người nhận có toàn quyền kiểm soát tài sản. Ngược lại, nếu mất khóa riêng tư, thì người chủ hoàn toàn không thể truy cập ví nữa. Do đó, việc “chia đôi” khóa riêng là không khả thi và mâu thuẫn trực tiếp với cách chia tài sản thông thường.

Bình luận: Đây chính là thách thức pháp lý khi áp dụng cơ chế chia tài sản truyền thống cho một loại tài sản kỹ thuật số vốn được thiết kế để không thể bị chia cắt đơn giản.

Thực tế đã chứng minh rằng tiền mã hóa đang trở thành nguyên nhân gây ra căng thẳng trong các vụ ly hôn. Dù dữ liệu trên blockchain công khai và minh bạch, thì yếu tố ẩn danh và những rào cản kỹ thuật khiến nhiều người không thể xác nhận liệu người bạn đời của mình có đang sở hữu một khoản tiền mã hóa bí mật nào không. Tuy nhiên, các công nghệ giám định số như “forensic blockchain” (pháp y chuỗi khối) đang được triển khai ngày càng rộng rãi để truy lùng và chứng minh việc sở hữu tài sản mã hóa trong tranh chấp pháp lý. Mỹ và Hàn Quốc là hai trong số các quốc gia đang tích cực mở rộng phạm vi pháp lý đối với tài sản số bằng cách phối hợp với các tổ chức điều tra chuyên biệt.

Vậy, liệu có thể chia tiền mã hóa mà không cần chia khóa riêng tư không? Một hướng đi tiềm năng là áp dụng mô hình “chia sẻ bí mật Shamir” (Shamir’s Secret Sharing). Đây là một giải pháp mật mã, cho phép chia nhỏ khóa riêng tư thành nhiều phần khác nhau. Chỉ cần một số lượng phần nhất định được tập hợp lại — thay vì tất cả — là có thể phục hồi khóa gốc. Thêm vào đó, các phương án như ví đa chữ ký (multisig wallet) và hợp đồng lưu ký (custodial agreement) cũng được sử dụng ngày càng phổ biến. Các lựa chọn này đảm bảo rằng cả hai bên đều có quyền tiếp cận tài sản, nhưng việc chuyển dịch hoặc sử dụng tài sản phải được cả hai đồng thuận.

Bình luận: Những công cụ trên không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp, mà còn giúp xây dựng lại niềm tin và bảo vệ tài sản kỹ thuật số khỏi những tranh chấp ngoài mong muốn.

Ngoài yếu tố tài chính, tài sản mã hóa còn mang giá trị cảm xúc, như trường hợp bộ sưu tập NFT “Donald Trump Collection” của Tổng thống Trump. Do đó, quá trình xử lý, định giá và chia tách các loại tài sản số này trong ly hôn đòi hỏi phải có cái nhìn đa chiều và kỹ lưỡng hơn rất nhiều. Tiền mã hóa ngày nay không chỉ là một “giá trị ảo” mà đã trở thành một loại tài sản phức hợp, đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức pháp lý và năng lực công nghệ để xử lý hiệu quả trong các tình huống nhạy cảm về mặt cá nhân như ly hôn.

Bình luận: Sự phát triển nhanh chóng của các công cụ bảo vệ tài sản mã hóa đang mở ra hướng đi mới cho hệ thống pháp luật trong kỷ nguyên số, đảm bảo quyền lợi cho các bên liên quan một cách minh bạch và công bằng.