Galaxy Digital cảnh báo phí giao dịch Bitcoin(BTC) lao dốc, đe dọa bảo mật mạng lưới

Thị trường phí giao dịch của Bitcoin(BTC) sau đợt giảm một nửa phần thưởng khối vào năm 2024 đang có xu hướng sụt giảm rõ rệt, khiến nhiều chuyên gia lo ngại về mức độ an toàn mạng lưới trong dài hạn. Theo báo cáo do Galaxy Digital công bố ngày 24 (giờ địa phương), Bitcoin đang đối mặt với nguy cơ trở thành một “hệ thống thanh toán không có giao dịch để thanh toán”, đẩy hệ sinh thái vào tình trạng thiếu hụt động lực bảo mật.

Từ nửa cuối năm 2024, hoạt động trên nền tảng Ordinals và Runes giảm mạnh khiến nhu cầu giao dịch trực tiếp trên Bitcoin giảm theo. Điều này kéo theo mức phí trung bình mỗi giao dịch rơi xuống mức thấp nhất tính theo đơn vị satoshi – một dấu hiệu cho thấy thị trường đang bước vào giai đoạn suy yếu. Báo cáo còn chỉ ra rằng, đến tháng 8 năm 2025, khoảng 15% tổng số block có thể trở thành “block không phí”, tức không mang lại thu nhập phí giao dịch nào cho thợ đào.

Đối với các thợ đào, tình hình càng thêm nghiêm trọng. Sau đợt halving mới đây, phần thưởng cho mỗi khối được giảm còn 3,125 BTC (khoảng 345,87 triệu đồng), trong khi doanh thu từ phí giao dịch đã giảm hơn 80%. Điều này ảnh hưởng tiêu cực tới tính ổn định thu nhập và có thể làm suy giảm động lực duy trì mạng lưới.

Một trong những nguyên nhân chính của đà giảm này là sự thay đổi trong cấu trúc giao dịch. Đáng chú ý, số lượng giao dịch OP_RETURN – vốn chủ yếu dùng để lưu trữ dữ liệu thay vì tài chính – từng chiếm tới 60% tổng số giao dịch trong thời kỳ bùng nổ Runes, nay đã giảm xuống còn 20%. Khi dung lượng block không còn bị tắc nghẽn bởi các giao dịch kiểu này, mức phí trung bình cũng giảm theo.

Dù OP_RETURN được một số người ủng hộ với lập luận giúp giảm gánh nặng lên cơ chế UTXO nhờ tính không thể tái sử dụng, nhưng phần lớn ý kiến cho rằng hình thức này chiếm dụng không gian lưu trữ quý giá mà không đóng góp cho tương tác tài chính, từ đó gây nên làn sóng tranh cãi về “spam” trên mạng lưới. Đặc biệt, bản cập nhật sắp tới của Bitcoin Core v30 – dự kiến cho phép nhiều đầu ra OP_RETURN với dung lượng lớn hơn – có thể khiến mâu thuẫn này càng trở nên căng thẳng.

Không chỉ vậy, nhiều hoạt động kinh tế đang rời khỏi mạng Bitcoin. Hiện tại, các quỹ ETF giao ngay nắm giữ khoảng 1,3 triệu BTC (tương đương 14,45 nghìn tỷ đồng), và phần lớn trong số đó gần như hoàn toàn không có hoạt động on-chain. Đồng thời, nhu cầu giao dịch NFT và meme coin lại đang chuyển hướng sang Solana(SOL) và các nền tảng khác có tốc độ và chi phí thấp hơn, khiến khả năng cạnh tranh của Bitcoin ít nhiều bị tổn thất.

Galaxy Digital cảnh báo rằng tình trạng này có thể khiến Bitcoin trở thành một lớp “thanh toán thuần lưu giữ”, không khác gì một hệ thống giấy tờ tài sản được lưu trữ tại các quỹ ETF hoặc sàn giao dịch. Khi phần lớn tài sản không được giao dịch trên mạng gốc mà chỉ tồn tại như “Bitcoin giấy”, lợi nhuận từ phí cũng sẽ cạn kiệt theo.

Bên cạnh đó, báo cáo cũng phân tích cơ cấu UTXO như một phần trong đánh giá an ninh dài hạn. Hiện vẫn còn hàng triệu Bitcoin được giữ trong các định dạng kịch bản cũ như P2PK, P2PKH – vốn dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công từ máy tính lượng tử. Trong khi đó, tỷ lệ sử dụng các định dạng hiện đại như Taproot và P2WPKH đang tăng dần nhưng chưa đủ để tạo ra sự thay đổi rõ rệt.

Galaxy Digital kết luận: nếu Bitcoin không được sử dụng một cách có ý nghĩa, ví dụ như tạo ra các trường hợp ứng dụng thực tế thay vì chỉ lưu trữ, thì tính bảo mật và khả năng tồn tại của mạng lưới sẽ bị đe dọa nghiêm trọng. Do cơ chế bảo mật của Bitcoin dựa trên mô hình phí UTXO tỉ lệ thuận với nhu cầu giao dịch, nên nếu xu hướng này tiếp diễn, niềm tin tổng thể vào hệ thống hoàn toàn có thể bị ảnh hưởng.

Từ khóa: từ Bitcoin, từ phí giao dịch, từ mạng lưới, từ bảo mật, từ Galaxy Digital.