Stablecoin mở đường cho quyền tự chủ tài chính tại Đông Nam Á và Nam Mỹ

Đông Nam Á và Nam Mỹ là những khu vực đang chứng kiến làn sóng *chấp nhận tiền mã hóa* tăng mạnh. Tuy nhiên, dù tốc độ ứng dụng nhanh, nhưng những vấn đề cấu trúc cơ bản trong hệ thống tài chính sử dụng blockchain vẫn chưa được giải quyết triệt để. Lời hứa về *quyền tự chủ tài chính* – một trụ cột lớn của công nghệ blockchain – vẫn chưa thành hiện thực, đặc biệt tại các thị trường mới nổi, nơi hạn chế trong cơ sở hạ tầng và khả năng tiếp cận tài chính khiến những thách thức này trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Theo nhận định từ nhiều chuyên gia, trong khi số lượng người nắm giữ tài sản số như Bitcoin(BTC) hoặc các *stablecoin* ngày càng tăng, thì việc sử dụng chúng cho các giao dịch hàng ngày vẫn còn nhiều rào cản. Các dịch vụ cơ bản như tiết kiệm có sinh lời hay chuyển tiền quốc tế vẫn thiếu hụt. Điều này gây ra một nghịch lý lớn: dù sở hữu tài sản số, người dân tại các quốc gia đang phát triển vẫn không thể sử dụng chúng trong đời thực. Sự “ngắt kết nối” này khiến đồng tiền số không thể đóng vai trò cầu nối giữa thế giới kỹ thuật số và nền kinh tế thực tại.

Trong bối cảnh này, *stablecoin* nổi lên như một giải pháp tiềm năng, đóng vai trò như “tài khoản tiết kiệm bằng đô la” cho người dân tại các quốc gia có đồng nội tệ biến động mạnh. Các sản phẩm tài chính dựa trên mã hóa như quỹ BUIDL của BlackRock đang mở đường cho người dùng toàn cầu tiếp cận thị trường vốn Mỹ – điều vốn trước đây là không tưởng với người dân ở Nam Mỹ hay Đông Nam Á. Với người sống trong nền kinh tế sử dụng USD, đây có thể chỉ là một công cụ đầu tư mới. Nhưng với người dân tại các nước đang phát triển, nó có thể mang ý nghĩa thay đổi cả cuộc sống.

Tuy nhiên, theo CoinDesk đưa tin ngày 20 tháng 1 năm 2024, vẫn còn một thực tế đáng lo ngại: *stablecoin* có thể được sử dụng để tích trữ giá trị, nhưng việc tiêu tiền – “off-ramp” – lại gặp rất nhiều trở ngại. Dù người dùng có thể tiết kiệm bằng tài sản tiền mã hóa, nhưng rất ít cách chuyển đổi sang tiền pháp định địa phương một cách thuận tiện để phục vụ nhu cầu chi tiêu. Điều này khiến tài chính dựa trên blockchain vẫn chỉ là một “đường một chiều”. Trái ngược với Mỹ – nơi Bitcoin ETF nhận được hơn 100 tỷ USD dòng vốn ngay lập tức – tại các quốc gia đang phát triển, tính thanh khoản đời thực vẫn rất thấp.

Mối trở ngại lớn nhất tiếp theo chính là *kết nối thanh toán*. Dù *stablecoin* cung cấp một mức ổn định tài chính tạm thời ở những thị trường đang chịu lạm phát cao, để sử dụng được lại tiếp tục phải phụ thuộc vào ngân hàng hoặc các mạng lưới ngang hàng (P2P) phức tạp. Dấu hiệu tích cực là sau xu hướng nới lỏng quy định đối với stablecoin được khởi xướng từ thời Tổng thống Trump, các tên tuổi lớn như Meta, Visa, Stripe và Fidelity đang trở lại đường đua, xây dựng lại hạ tầng thanh toán xuyên biên giới dựa trên blockchain – cho thấy tiềm năng đột phá của lĩnh vực này.

Tuy nhiên, đa số những hạ tầng hiện nay vẫn đang cố “áp” blockchain lên các hệ thống tài chính tập trung truyền thống – vốn đã cũ kỹ và không thân thiện với người dùng. Tại Nam Mỹ hay Đông Nam Á, nhiều ngân hàng vẫn chưa sẵn sàng chuyển đổi sang tài sản số, khiến người dùng liên tục phải thay đổi tài khoản ngân hàng. Thêm vào đó, các quốc gia ở châu Phi hay Nam Á – nơi thiếu cả Internet lẫn thiết bị di động – đang thiếu hoàn toàn kênh “off-ramp” phù hợp. Chặng cuối cùng để đưa tài sản số trở lại đời thực vẫn còn là “chướng ngại vật” lớn.

Trong bối cảnh đó, mô hình ngân hàng dựa trên blockchain – hay còn gọi là *neo ngân hàng tiền mã hóa* – đang nổi lên như một giải pháp hoàn chỉnh. Dựa trên kiến trúc *modular layer-2* của Ethereum(ETH), những hệ thống này có thể sở hữu hạ tầng cốt lõi và cung cấp khả năng chuyển khoản, tiết kiệm lãi suất cũng như kết nối trực tiếp với nền kinh tế số. Theo bình luận từ các nhà phân tích DeFi, thay vì biến người dùng thành “tù nhân” trong hệ sinh thái tài sản số mà không thể rút ra tiêu dùng – như khách trong khách sạn California – mô hình này tạo ra một vòng tuần hoàn tài chính đầy đủ: từ nhận lương → lưu trữ → tiêu dùng.

Một trong những yếu tố then chốt chính là khả năng nhận lương bằng stablecoin trực tiếp vào ví hoặc tài khoản ngân hàng kỹ thuật số. Điều này tạo ra sự liền mạch giữa tài chính truyền thống và hệ sinh thái blockchain – yếu tố quan trọng để thúc đẩy ứng dụng thực tiễn. Với trải nghiệm quen thuộc như ngân hàng thông thường, nhưng lại dựa trên công nghệ phi tập trung, *neo ngân hàng* có thể trở thành “cầu nối” dẫn dắt người dùng bước từng bước vào thế giới tài chính Web3.

Cuối cùng, đừng quên rằng chìa khóa để mở rộng tài chính số là phải đảm bảo *phi tập trung* nhưng *dễ tiếp cận*. Cũng như Apple đã đơn giản hóa việc sử dụng smartphone nhờ vào trải nghiệm người dùng (UX) xuất sắc, các dịch vụ tài chính phi tập trung cần được thiết kế sao cho ai cũng có thể sử dụng, ngay cả khi không hiểu về blockchain. Khi trải nghiệm người dùng được đặt làm trung tâm, và các quy định pháp lý có xu hướng cởi mở hơn, viễn cảnh về một hệ sinh thái tài chính toàn cầu, công bằng và phổ cập đang đến gần.

Từ khóa: *chấp nhận tiền mã hóa*, *stablecoin*, *quyền tự chủ tài chính*