Blockchain có thể giúp ngành thực phẩm ngăn thất thoát 500 tỷ USD mỗi năm?

Mỗi năm, ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu thiệt hại tới 500 tỷ USD vì nạn thực phẩm giả – Blockchain có thể là lời giải?

Theo dữ liệu tổng hợp mới đây, mỗi năm có tới 500 tỷ USD (tương đương khoảng 695.000 tỷ VNĐ) bị thất thoát trong ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu do tình trạng “từ”gian lận thực phẩm (food fraud). Không chỉ dừng lại ở tổn thất kinh tế, vấn đề này đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Trong bối cảnh đó, “từ”công nghệ blockchain đang được kỳ vọng là một công cụ mạnh mẽ nhằm ngăn chặn tận gốc loại hình tội phạm này.

Tuy nhiên, hiện thực không hề dễ dàng. Việc triển khai “từ”công nghệ blockchain vào đời sống thực tế, đặc biệt trong chuỗi cung ứng thực phẩm, đang vấp phải nhiều thách thức quan trọng. Những rào cản bao gồm chi phí triển khai cao, khả năng “từ”mở rộng (scalability), vấn đề “từ”tương thích (interoperability), và khả năng “từ”tích hợp với hệ thống hiện nay. Ngoài ra, các yếu tố như bảo mật dữ liệu cá nhân, tính pháp lý chưa rõ ràng và tốc độ áp dụng tới toàn ngành cũng là những rào cản đáng kể.

Theo ông David Carvalho, CEO của dự án Naoris Protocol, hầu hết mọi người đều bất ngờ khi biết quy mô “từ”thực phẩm giả trên toàn cầu: “Ngành thực phẩm mỗi năm thiệt hại từ 30–50 tỷ USD (tương đương 417.000 tỷ đến 695.000 tỷ VNĐ) – con số này tương đương với GDP của quốc gia như Malta.” Ông nhấn mạnh đây chỉ là phần nhỏ trong tổng giá trị ước tính lên đến 12 nghìn tỷ USD (~166.800 ngàn tỷ VNĐ) của toàn ngành nhưng đủ để minh chứng mức độ nghiêm trọng.

Vấn đề đặt ra ở đây là: liệu chúng ta có thể sử dụng “từ”blockchain một cách hiệu quả để truy xuất và xác thực nguồn gốc thực phẩm? Câu trả lời không đơn giản, nhưng có thể. Gian lận thực phẩm không chỉ là sai sót kỹ thuật mà thường xuất phát từ ý đồ đánh lừa người tiêu dùng – từ pha trộn nguyên liệu rẻ tiền vào thực phẩm cao cấp, giả mạo xuất xứ, tới nhái thương hiệu. Những hành vi này ngày càng trở nên “từ”tinh vi, khiến các phương pháp giám sát thông thường không còn hiệu quả.

Tổ chức FAO của Liên Hợp Quốc định nghĩa “từ”thực phẩm giả là bất kỳ hành vi cố ý nào khiến người tiêu dùng hiểu sai về chất lượng, thành phần hay nguồn gốc sản phẩm. Khả năng “từ”theo dõi (traceability) mọi giao dịch và thay đổi trong chuỗi cung ứng chính là thế mạnh của blockchain. Dữ liệu minh bạch, không thể chỉnh sửa, có thể giúp phát hiện sai phạm nhanh chóng và tăng niềm tin cho người tiêu dùng.

Tuy nhiên, để biến điều đó thành hiện thực, ngành công nghiệp thực phẩm cần những thay đổi mang tính cấu trúc. Theo các chuyên gia, ngoài đầu tư vào hệ thống kỹ thuật, các doanh nghiệp và chính phủ cần phối hợp để xây dựng tiêu chuẩn dữ liệu chung, giảm chi phí áp dụng, đồng thời làm rõ các quy định pháp lý. Việc chính quyền của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ trước từng đặc biệt quan tâm đến việc cải thiện hệ thống giám sát nông sản và thực phẩm càng cho thấy chính sách và định hướng mang tính quốc gia sẽ là yếu tố then chốt.

“từ”Blockchain tuy không phải là cây đũa thần, nhưng có thể là nền tảng để cải tổ chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu theo hướng minh bạch, an toàn và đáng tin cậy hơn. Trong bối cảnh những vụ bê bối về thực phẩm ngày càng nhiều, giải pháp công nghệ như blockchain đang trở nên thiết yếu hơn bao giờ hết.