Bhutan khai thác Bitcoin(BTC) bằng thủy điện: Thí điểm mô hình 'pin năng lượng số' cấp quốc gia

Bhutan thúc đẩy khai thác Bitcoin(BTC) bằng thủy điện: Thí điểm mô hình “pin năng lượng số” cấp quốc gia

Theo CoinDesk đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), Bhutan – quốc gia nhỏ bé nằm trên dãy Himalaya – đang áp dụng phương thức khai thác tiền mã hóa dựa trên nguồn năng lượng tái tạo sẵn có như thủy điện để tạo ra nguồn thu ngoại tệ ổn định, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu truyền thống và thúc đẩy mô hình tài chính kỹ thuật số “xanh”. Đáng chú ý, toàn bộ hoạt động này được điều hành trực tiếp bởi cơ quan đầu tư thuộc sở hữu nhà nước dưới sự bảo trợ của Quốc vương Bhutan.

Quốc gia "số hóa năng lượng" bằng Bitcoin

Kế hoạch khai thác Bitcoin tại Bhutan được thực hiện theo mô hình đầu tư công, với mục tiêu tận dụng điện dư từ thủy điện để tạo ra tài sản kỹ thuật số - hay còn gọi là "xuất khẩu số". Dự án này do Tập đoàn Đầu tư Nhà nước Bhutan Druk Holding & Investments (DHI) điều hành, đây là tổ chức trực thuộc hoàng gia và được xem là công cụ đầu tư chiến lược của Bhutan.

Khu vực thí điểm là thành phố Gelephu Mindfulness City (GMC), nằm gần biên giới với Ấn Độ, nơi đã được quy hoạch thành trung tâm tài chính kỹ thuật số. Ngân hàng Trung ương Bhutan chỉ cấp phép khai thác và giao dịch tiền mã hóa tại đây, với hệ thống đăng ký và giám sát riêng biệt nhằm hạn chế hoạt động mang tính đầu cơ từ người dân.

Theo DHI, việc “chuyển đổi điện thừa thành Bitcoin” đã mang lại lợi ích thực tế cho ngân sách nhà nước. Trong 2 năm qua, một phần lương của công chức Bhutan được chi trả thông qua lợi nhuận từ hoạt động khai thác.

Đối tác chủ lực của dự án là công ty công nghệ khai thác có trụ sở tại Trung Quốc – Bitdeer. Năm 2023, hai bên cùng huy động quỹ đầu tư trị giá lên tới 500 triệu USD để xây dựng hệ sinh thái tài sản số không phát thải carbon.

Khai thác Bitcoin như một “pin năng lượng số”

Điểm độc đáo trong chiến lược của Bhutan là xem Bitcoin như một “pin lưu trữ năng lượng” theo nghĩa đen – tức trong mùa mưa, khi lượng nước dồi dào giúp tạo ra điện dư thừa, nước này sẽ dùng số điện đó để khai thác Bitcoin. Sang mùa khô hoặc mùa đông – khi sản lượng điện thấp, họ sẽ bán Bitcoin để lấy ngoại tệ nhập khẩu điện hoặc chi tiêu cho ngân sách.

Dưới góc nhìn của chính phủ Bhutan, Bitcoin không chỉ là tài sản đầu tư, mà là phương tiện lưu trữ giá trị điện năng theo thời gian. Việc này cũng giúp giảm thiểu rủi ro lãng phí năng lượng khi không thể xuất khẩu điện dư sang các nước láng giềng như Ấn Độ.

Quản lý rủi ro thông minh nhưng còn thiếu minh bạch

Bhutan áp dụng khung quản lý chặt chẽ với các hoạt động liên quan đến tiền mã hóa. Ngân hàng Trung ương nước này vào tháng 4 năm 2025 sẽ bắt đầu áp dụng cơ chế cấp phép có giới hạn theo giai đoạn với các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực này. Chỉ những công ty đăng ký tại GMC mới được tham gia khai thác và giao dịch, người dân đại trà không được phép tiếp cận.

Tuy nhiên, một số chuyên gia đã bày tỏ lo ngại về tính minh bạch trong quá trình này. Theo phân tích mới nhất của Arkham – công ty phân tích blockchain, hiện Bhutan đang nắm giữ khoảng 12.000 ~ 13.000 Bitcoin, với lợi nhuận thu về trong năm 2024 ước tính lên đến 750 triệu USD – tương đương khoảng 1/3 GDP quốc gia.

Bình luận: Việc không công khai dữ liệu khai thác, tài sản nắm giữ và cơ chế phân bổ lợi nhuận có thể là vấn đề cần Bhutan sớm giải quyết để duy trì niềm tin từ cộng đồng quốc tế.

Tham vọng xây dựng mô hình quốc gia số bền vững

Gelephu Mindfulness City – khu vực vừa được ra mắt đầu năm nay – đang trở thành nơi thực hiện tất cả các thí nghiệm tài chính số quan trọng của Bhutan. Ngoài khai thác và giao dịch Bitcoin, nơi này còn thử nghiệm đồng tiền số do ngân hàng trung ương phát hành, cũng như các giải pháp fintech tiên tiến và quản trị blockchain.

Tuy nhiên, tính bền vững của mô hình này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố: từ hiệu quả đầu tư thêm vào mạng lưới thủy điện, khả năng xử lý rủi ro tài khóa do biến động giá Bitcoin, đến năng lực minh bạch tài chính công trong dài hạn.

Bình luận: Bhutan đang thách thức định nghĩa truyền thống về “xuất khẩu” khi biến điện thành tài sản kỹ thuật số. Dẫu vậy, nước này vẫn cần củng cố khung pháp lý và niềm tin quốc tế nếu muốn trở thành hình mẫu quốc gia số hóa tài nguyên một cách bền vững.

Tóm lại, chiến lược quốc gia của Bhutan cho thấy tiềm năng chuyển hóa năng lượng tái tạo thành giá trị thông qua khai thác Bitcoin(BTC). Dù còn một số thách thức về minh bạch và tính ổn định ngân sách, mô hình “pin năng lượng số” của Bhutan có thể là ví dụ tiên phong về cách quốc gia nhỏ tận dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên trong kỷ nguyên kỹ thuật số.