Vitalik Buterin đề xuất giao thức GKR làm nền tảng bảo mật mới cho Ethereum(ETH) và AI

Ethereum(ETH) đồng sáng lập Vitalik Buterin vừa công bố bài viết chuyên sâu về giao thức GKR (Goldwasser–Kalai–Rothblum), một phương pháp chứng minh không tương tác đang thu hút sự chú ý trong cộng đồng phát triển công nghệ ZK (zero-knowledge). Theo Buterin, GKR đại diện cho bước tiến quan trọng trong việc tăng cường hiệu suất và khả năng mở rộng của các giao thức dựa trên công nghệ ZK, với tiềm năng trở thành hạt nhân trong các hệ thống xác minh thế hệ mới.

Theo bài đăng trên blog cá nhân được Buterin chia sẻ ngày 24 (giờ địa phương), giao thức GKR được thiết kế từ năm 2015 nhằm đơn giản hóa quy trình chứng minh bằng cách loại bỏ các bước trung gian. Thay vào đó, nó chỉ dựa trên việc cam kết đầu vào và đầu ra của dữ liệu, từ đó rút ngắn quá trình xử lý và cải thiện độ hiệu quả. Buterin cho biết mô hình này tương đương việc “đưa dữ liệu vào cấu trúc KZG hay cây Merkle để dễ dàng xác thực”, đồng thời nhấn mạnh rằng khi kết hợp với các giao thức như ZK-SNARK hay ZK-STARK, GKR còn có thể tăng cường khả năng bảo mật và quyền riêng tư.

Tuy nhiên, ông cũng làm rõ rằng bản thân GKR không mang lại tính riêng tư, mà là một công nghệ tập trung vào “tính súc tích (succinctness)”. Để đạt được đầy đủ đặc tính của một chứng minh không kiến thức, cần triển khai thêm các thành phần bảo mật từ hệ sinh thái ZK. Chính nhờ tính linh hoạt và hiệu quả này, GKR hiện đang được áp dụng làm “cơ chế xác minh tính toán” trong nhiều dự án blockchain lớp 2 (L2) như zkEVM hay zkML trên nền tảng Ethereum.

Một yếu tố nổi bật là công nghệ GKR không chỉ giới hạn trong lĩnh vực blockchain. Theo Buterin, giao thức này đang dần được mở rộng để phục vụ những ngành quan trọng khác, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), bao gồm các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Ông nhận định: “Công nghệ ZK đang hình thành nền tảng không chỉ cho sự bảo vệ quyền riêng tư giữa blockchain lớp 1 và lớp 2, mà còn đóng vai trò then chốt trong kiến trúc bảo mật của trí tuệ nhân tạo”.

Song song đó, Buterin cũng công bố dự án bảo mật mới mang tên Kohaku, thể hiện cam kết theo đuổi mục tiêu “bảo mật như một quyền cơ bản” trên Ethereum. Ông khẳng định: “Quyền riêng tư không đơn thuần là tính năng, mà là ưu tiên cốt lõi của nền tảng”.

Bình luận: Những động thái gần đây của Vitalik Buterin cho thấy ông đang tiếp tục đặt “từ Ethereum(ETH)” vào trung tâm của các cuộc đổi mới công nghệ, không chỉ trong phạm vi blockchain mà còn ở các lĩnh vực đổi mới như AI. Việc giao thức GKR được giới thiệu như một phần thiết yếu trong hệ sinh thái ZK là minh chứng cho xu thế thúc đẩy sự cân bằng giữa hiệu quả hệ thống và bảo mật dữ liệu – một trong những thách thức lớn nhất của nền công nghệ tương lai.

Tổng kết, từ GKR không chỉ là một bước phát triển cho Ethereum(ETH) mà còn là gợi ý quan trọng cho cách công nghệ blockchain có thể hỗ trợ các ngành khác như trí tuệ nhân tạo, bảo mật và quản lý dữ liệu trong kỷ nguyên số.