Tòa án Mỹ cho phép dùng 5.000 tin nhắn nội bộ làm bằng chứng vụ kiện Pump.fun thao túng MEV trên Solana(SOL)

Một tòa án liên bang tại Mỹ đã cho phép sử dụng hàng nghìn tin nhắn nội bộ làm bằng chứng trong vụ kiện tập thể chống lại nền tảng giao dịch meme coin Pump.fun hoạt động trên mạng lưới Solana(SOL). Những cáo buộc liên quan đến hành vi thao túng MEV (Maximal Extractable Value) đang đặt ra thách thức pháp lý lớn với toàn bộ ngành công nghiệp blockchain.

Theo Bloomberg đưa tin ngày 9 tháng 12 (giờ địa phương), Thẩm phán Colleen McMahon của tòa án quận Nam New York đã chấp thuận bổ sung hơn 5.000 tin nhắn nội bộ vào hồ sơ vụ kiện nhằm vào Pump.fun. Những tin nhắn này được một người tố giác cung cấp và được cho là cho thấy sự cấu kết giữa các nhà phát triển, trader và bot giao dịch nhằm sắp xếp thứ tự giao dịch theo cách có lợi cho nội bộ, gây thiệt hại cho nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Pump.fun bị cáo buộc lừa dối cộng đồng bằng cách quảng bá hình ảnh “phát hành công bằng” meme coin, trong khi thực tế lại sử dụng cơ chế tự động tăng giá ban đầu để tạo lợi thế cho nội bộ — những người có thể bán ra ở giá cao trong khi nhà đầu tư bên ngoài mua vào ở giá đắt và phải gánh chịu thua lỗ. Theo đơn kiện, đây chính là hành vi thao túng dựa trên MEV.

Nền tảng Pump.fun cho phép người dùng phát hành meme coin mới chỉ trong vài phút, và đã tạo ra hàng chục nghìn token mỗi ngày. Nguồn tin từ hồ sơ tòa án cho biết nền tảng mang về hơn 722 triệu USD doanh thu, trong khi nhà đầu tư cá nhân được cho là đã thua lỗ tổng cộng từ 4 đến 5,5 tỷ USD — khoảng 118.000 đến 162.000 tỷ đồng.

Tác nhân chính bị nhắm tới không chỉ có Pump.fun mà còn có các tổ chức hạ tầng trọng yếu trong hệ sinh thái Solana như Jito Labs, Solana Foundation, và Solana Labs. Các nguyên đơn cho rằng các node xác thực do Solana Labs vận hành đã tạo điều kiện cho việc thay đổi thứ tự giao dịch, còn công nghệ từ Jito Labs cho phép một số thành phần nội bộ “mua ưu tiên thực thi giao dịch”.

Từ khóa “thao túng MEV” vốn đã được nhắc đến nhiều trong cộng đồng Ethereum(ETH), đặc biệt sau vụ việc hai anh em tốt nghiệp MIT bị cáo buộc chiếm lợi nhuận hơn 25 triệu USD thông qua các giao dịch sắp đặt trong mạng Ethereum. Vụ kiện đó dù không dẫn đến bản án kết tội, nhưng đã trở thành phép thử pháp lý đầu tiên về hành vi khai thác MEV trong thế giới tiền mã hóa.

Với vụ việc lần này, mức độ liên đới lớn hơn nhiều, đặc biệt khi một lượng lớn thông tin nội bộ cụ thể đã được công khai. Theo các nguyên đơn, những bằng chứng này làm rõ sự tồn tại của cơ chế “giao dịch trước” (front-running), “tấn công kẹp” (sandwich attack) — những hình thức thao túng MEV thường gặp, trong đó bot hoặc người nội bộ kiếm lời từ việc xen vào trước hoặc sau giao dịch của người khác để điều chỉnh giá.

∗ Bình luận: Dù blockchain vốn được ca ngợi vì tính minh bạch và công bằng, nhưng cấu trúc thực tế vẫn có thể bị lợi dụng bởi những người có quyền truy cập đặc biệt. Khi thao túng MEV trở nên tinh vi hơn, các nền tảng được kỳ vọng phải đưa ra tiêu chuẩn rõ ràng về tính minh bạch trong giao dịch, nếu không muốn trở thành chủ đề trước tòa án.

∗ Bình luận: Đây cũng là lúc giới lập pháp tại Mỹ và các nước cần đặt ra câu hỏi cốt lõi — liệu công nghệ blockchain có nằm ngoài phạm vi của hệ thống công lý truyền thống?

Khi việc giao dịch công bằng bị đe dọa bởi cách sắp xếp ưu tiên theo ý chí một nhóm người nắm hạ tầng, điều này đi ngược lại tinh thần “phi tập trung” mà blockchain hướng đến. Tòa án Mỹ lần này cho thấy, công lý vẫn có thể hiện diện trong không gian phi tập trung — và các vụ việc như Pump.fun có thể là bước ngoặt cho tiền mã hóa bước vào giai đoạn bị giám sát pháp lý thật sự.

Từ khóa “MEV” và “Solana(SOL)” – một lần nữa trở thành tâm điểm tranh cãi, phản ánh rõ ràng khoảng cách giữa lý tưởng và thực tiễn của thế giới blockchain.