SEC xem xét hợp đồng lưu trữ đào Bitcoin(BTC) là chứng khoán trong vụ kiện VBit

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) vừa mở rộng định nghĩa về “chứng khoán” trong lĩnh vực tiền mã hóa khi khởi kiện công ty cung cấp dịch vụ lưu trữ đào tiền số VBit vì hành vi lừa đảo. Vụ việc không chỉ làm “nóng” lại cuộc tranh luận về kiểm soát pháp lý trong ngành blockchain mà còn đặt ra câu hỏi liệu hợp đồng lưu trữ đào Bitcoin(BTC) có thể bị xem là “chứng khoán” hay không.

Theo CoinDesk đưa tin ngày 18 (giờ địa phương), SEC đã đệ đơn kiện VBit và nhà sáng lập Danh Vo lên tòa án liên bang Delaware, cáo buộc công ty này thu hút sai lệch gần 48 triệu USD từ các nhà đầu tư từ năm 2018 đến 2022. Theo SEC, VBit đã bán quá số lượng hợp đồng với cam kết sở hữu máy đào nhưng lại chỉ có ít hoặc thậm chí không có thiết bị thật sự, tạo ra kỳ vọng thu lợi nhuận thụ động nhờ vận hành của bên thứ ba – điều khiến các hợp đồng này trở thành “chứng khoán” theo tiêu chuẩn Howey.

“Các nhà đầu tư không kiểm soát hay sở hữu trực tiếp thiết bị đào. Thay vào đó, họ kỳ vọng sinh lời hoàn toàn dựa vào năng lực điều hành của VBit”, SEC lập luận. Theo cơ quan này, hình thức đầu tư như vậy đáp ứng đầy đủ các yếu tố của “hợp đồng đầu tư” và do đó là “chứng khoán” theo luật pháp Hoa Kỳ.

Hình thức hoạt động của VBit cũng bị cho là không đạt tiêu chuẩn minh bạch. Theo hồ sơ kiện, toàn bộ quyền vận hành – bao gồm kỹ thuật và phân phối lợi nhuận – đều do công ty nắm giữ. Lợi nhuận thậm chí còn được gom lại vào một mỏ đào tập trung (mining pool) do chính VBit kiểm soát, và nhà đầu tư không thể giám sát hay truy vết thiết bị bản thân. Thu nhập của nhà đầu tư gắn liền thành tích của cả mining pool, khiến hình thức kinh doanh này mang tính “đầu tư chung”.

SEC nhấn mạnh, mô hình này tạo ra cơ chế “thu hút thêm nhà đầu tư để mở rộng lợi tức”, tương tự như mô hình kim tự tháp. Do đó, dù nhiều chính sách siết chặt từ thời chính quyền Tổng thống Biden đã dần bị hủy bỏ, nhưng các hành động pháp lý gắn với yếu tố gian lận vẫn tiếp tục được duy trì.

Tuy nhiên, không ít người trong ngành phản đối cách diễn giải trên từ SEC. Mitchell Askew – đại diện công ty phân tích Blockware Intelligence – cho biết trong bài phỏng vấn với Cointelegraph cùng ngày rằng: “Dịch vụ lưu trữ đào Bitcoin thông thường thực chất chỉ là thuê thiết bị và điện theo hợp đồng. Không hề có yếu tố như chia sẻ lợi nhuận, gom vốn hay phụ thuộc vào khả năng tạo ra lợi tức của một chủ thể”. Theo ông, chỉ những mô hình đầu tư sai lệch – như của VBit – mới có thể bị xem xét là “chứng khoán”, thay vì toàn ngành.

Ông cũng “bình luận” rằng việc SEC đi xa trong vụ kiện lần này mang tính trường hợp cụ thể, không mang tính biểu trưng cho toàn ngành đào tiền mã hóa.

Trong bối cảnh Tổng thống Trump nhiều lần tỏ ý muốn nới lỏng quy định với tiền mã hóa, vụ kiện này đặc biệt thu hút sự chú ý do nó là một trong số ít các hồ sơ pháp lý nối dài từ giai đoạn ông Biden còn cầm quyền. Một số vụ điều tra tương tự đã bị hủy bỏ dưới thời Trump, nhưng các trường hợp có yếu tố lừa đảo nghiêm trọng – như vụ VBit – vẫn tiếp tục được đưa ra tòa.

“Bình luận”: Diễn biến này nhấn mạnh vai trò của sự minh bạch, quyền kiểm tra thiết bị và cấu trúc chia sẻ lợi nhuận trong các mô hình lưu trữ đào. Các đơn vị cung cấp dịch vụ tương tự trong tương lai sẽ cần hết sức cẩn trọng để tránh rơi vào diện bị SEC xem xét dưới góc độ “chứng khoán”.

Kết luận: Vụ kiện giữa SEC và VBit có thể đặt ra tiền lệ mới trong việc xác định ranh giới giữa “dịch vụ kỹ thuật” và “hợp đồng đầu tư” trong ngành tiền mã hóa. Trong khi SEC vẫn giữ lập trường cứng rắn với các mô hình gây hại cho nhà đầu tư, cộng đồng blockchain cần lưu tâm đến cách hợp đồng hoạt động, quyền kiểm soát tài sản và cơ chế sinh lợi – những yếu tố có thể khiến dịch vụ bị xem là “chứng khoán” nếu không được thiết kế minh bạch.