Chuyên gia tranh cãi cách định giá blockchain: Tác động mạng lưới có bị thổi phồng?

Thị trường tiền mã hóa đang đối mặt với làn sóng tranh luận xoay quanh vấn đề liệu giá trị của các mạng blockchain có đang được định giá quá cao dựa trên “tác động mạng lưới” hay không. Trong khi một số ý kiến cho rằng phương thức định giá hiện tại thiếu chính xác, những chuyên gia khác lại lập luận rằng cơ sở hạ tầng công nghệ mới như blockchain cần có cách tiếp cận đánh giá riêng biệt.

Theo bài viết trên Substack được đăng ngày 24 bởi Santiago Ruel Santos – nhà sáng lập và Giám đốc điều hành của công ty đầu tư tiền mã hóa Inversion Capital – ông cho rằng, nhiều loại tiền mã hóa đang được “định giá dựa trên từ tác động mạng lưới vốn không tồn tại.” Ông dẫn chứng rằng mô hình định giá Metcalfe không phản ánh chính xác bản chất của blockchain, khi mà sự gia tăng người dùng lại đồng nghĩa với tắc nghẽn mạng, chi phí giao dịch cao hơn và trải nghiệm người dùng tệ đi. “Facebook không hề hoạt động kém đi khi có thêm 10 triệu người dùng,” ông nhấn mạnh.

Tuy nhiên, một số chuyên gia trong ngành đã bác bỏ quan điểm của Santos. Chiến lược gia Jasper De Maere của đơn vị tạo lập thị trường Wintermute trả lời phỏng vấn CoinTelegraph rằng: “Ngay cả Facebook cũng từng gặp sự cố backend khi tăng trưởng người dùng, nhưng được xử lý nội bộ để người dùng không nhận thấy.” Jasper cho rằng, trong trường hợp của tiền mã hóa, đặc biệt là từ các blockchain lớp một (Layer 1), tác động mạng lưới không nằm ở người dùng cuối mà tập trung vào các yếu tố như bảo mật, tính thanh khoản và vai trò của người xác thực. Theo ông, đây mới là nơi giá trị mạng được tích lũy theo cấp số nhân.

Tomas Panta – nhà đầu tư tại Heartcore – cũng đồng tình: “Việc tăng lượng người dùng không nhất thiết làm tăng phí giao dịch.” Ông lấy ví dụ về các blockchain hiệu suất cao, nơi phí gần như không đáng kể và sự gia tăng người dùng lại dẫn đến thanh khoản cải thiện, lợi nhuận tốt hơn.

Dẫu vậy, không phải ai cũng phản bác Santos. Theo Ben Harvey – chuyên gia phân tích tại công ty nghiên cứu tài sản số Keyrock – phần lớn quan điểm của Santos là hợp lý, đặc biệt liên quan đến “sự định giá quá cao của một số blockchain lớp một.” Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng cần xem xét những đặc điểm khác biệt giữa các giao thức, chẳng hạn như khả năng mở rộng và mức độ tích hợp công nghệ AI.

Santos cũng đưa ra một phân tích số liệu nhằm minh chứng cho nhận định của mình. Ông lấy tổng vốn hóa toàn thị trường tiền mã hóa – trừ Bitcoin – là khoảng 1.260 tỷ USD (tương đương khoảng 1.852 nghìn tỷ đồng), kết hợp với số liệu ước tính từ a16z rằng toàn thị trường có 40–70 triệu người dùng hoạt động hàng tháng. Theo đó, giá trị trung bình trên mỗi người dùng dao động từ khoảng 1,47 đến 2,52 triệu đồng. Trong khi đó, nếu lấy tổng số người nắm giữ tiền mã hóa toàn cầu hiện nay (theo cùng báo cáo) là khoảng 716 triệu người thì giá trị trung bình giảm xuống chỉ còn khoảng 258.000 đồng/người. Với giả định cao hơn là 400 triệu người dùng, thì con số này cũng chỉ là 463.000 đồng/người.

Ngược lại, nếu xét đến Meta Platforms(META) với mức vốn hóa thị trường 1.600 tỷ USD và 3,1 tỷ người dùng mỗi tháng, thì giá trị mỗi người dùng chỉ vào khoảng 757.000 đồng. So sánh này, theo Santos, là minh chứng cho thấy ngành công nghiệp tiền mã hóa đang bị kéo theo “từ hiệu ứng mạng lưới lý tưởng hóa”, vốn chưa thật sự phản ánh giá trị trên thực tế.

“bình luận”: Tranh luận xung quanh từ tác động mạng lưới trong định giá tiền mã hóa cho thấy một điểm mấu chốt – blockchain nên được nhìn dưới lăng kính của công nghệ hạ tầng, chứ không giống các ứng dụng tiêu dùng truyền thống như mạng xã hội. Vì thế, việc áp dụng mô hình như Metcalfe có thể gây sai lệch trong đánh giá.

Tổng kết lại, từ tác động mạng lưới tuy vẫn là một yếu tố quan trọng trong việc định giá tiền mã hóa, nhưng cần được phân tích kỹ lưỡng dựa trên đặc thù hệ sinh thái của blockchain, bao gồm từ khả năng mở rộng, bảo mật, vai trò của các bên kiến tạo mạng lưới cho tới yếu tố thanh khoản. Việc sử dụng các mô hình truyền thống để định giá từ như vậy có nguy cơ tạo ra những “ảo ảnh giá trị” trong một thị trường còn đang trưởng thành.