Web3 và DAO đang tái định hình cấu trúc doanh nghiệp toàn cầu

Ngày nay, môi trường doanh nghiệp đang thay đổi nhanh chóng, vượt xa khỏi mô hình tổ chức truyền thống vốn tồn tại hàng thập kỷ. Trong làn sóng này, từ khóa "Web3" không chỉ đơn thuần là một sự đổi mới về công nghệ, mà còn là một hướng tiếp cận hoàn toàn mới, giúp "tái thiết cấu trúc vận hành doanh nghiệp" từ nền tảng – thúc đẩy sự chuyển mình sâu rộng trong cách thức vận hành và mở rộng.

Theo giới phân tích, các doanh nghiệp trước đây thường hoạt động theo mô hình tháp dọc – nơi CEO nắm quyền quyết định cuối cùng và sự phân bổ quyền lực giữa các phòng ban gần như cố định. Tuy nhiên, trong nền kinh tế toàn cầu hóa dựa trên internet tốc độ cao, cấu trúc "có tính tập trung và khép kín" này đang ngày càng mất đi ưu thế. Cụ thể, nhiều nhà sáng lập thế hệ mới đã bắt đầu quan tâm đến "mô hình tổ chức phi tập trung" như một lựa chọn giàu tiềm năng.

Ở trung tâm của xu hướng này là mô hình DAO (tổ chức tự trị phi tập trung). Không giống như doanh nghiệp truyền thống có hệ thống lãnh đạo cố định, DAO vận hành bằng các hợp đồng thông minh trên chuỗi khối mà không cần một CEO đứng đầu. Quyền ra quyết định được thực hiện thông qua biểu quyết của các thành viên, dựa trên lượng token nắm giữ hoặc mức độ đóng góp – thể hiện mô hình quản trị mang tính ngang hàng và dân chủ. Từ các lộ trình hoạt động đến dòng tiền – tất cả đều "minh bạch thông qua on-chain", giúp DAO nhanh chóng thu hút nhân tài toàn cầu, bất chấp rào cản địa lý.

Trong một bình luận nổi bật, chuyên gia quản trị quốc tế Alessio Vinassa nhấn mạnh: “Web3 không chỉ là một bước tiến phần mềm, mà còn là cuộc cách mạng trong thiết kế tổ chức. Việc loại bỏ bộ máy quan liêu cồng kềnh giúp xây dựng hệ sinh thái dựa trên niềm tin, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng hiệu quả”.

Cũng theo đó, "Web3 đang kiến tạo mô hình đãi ngộ hoàn toàn mới". Thay vì các khoản lương hay cổ phần kín đáo như ở doanh nghiệp truyền thống, các tổ chức Web3 triển khai hình thức thưởng bằng token, chia lợi nhuận, hoặc các chương trình đóng góp được trả công theo nhiệm vụ (bounty). Điều này không chỉ kích thích sự tham gia của người dùng ở giai đoạn đầu mà còn duy trì lòng trung thành và góp phần thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

Tuy nhiên, mô hình mới này cũng không tránh khỏi "những thách thức pháp lý và vận hành rõ ràng." Trên thực tế, vẫn còn rất nhiều quốc gia chưa có định nghĩa pháp lý chính thức dành cho DAO. Ngoài ra, nếu hệ thống biểu quyết không được thiết kế chặt chẽ, dễ dẫn đến tình trạng đình trệ trong ra quyết định. Thêm vào đó, các nền tảng và công cụ Web3 vẫn có độ phức tạp nhất định, gây khó khăn cho những người dùng mới ít kinh nghiệm.

Dẫu vậy, các chuyên gia vẫn lạc quan rằng các vấn đề này đang được giải quyết dần dần. "Khung pháp lý đang được xây dựng, và các công cụ thân thiện với người dùng cũng đang phát triển nhanh chóng" – nhiều quốc gia hiện đã bắt đầu công nhận DAO như một thực thể pháp lý hợp lệ. Mặt khác, cộng đồng Web3 cũng tích cực cải tiến mô hình quản trị, đảm bảo sự linh hoạt và minh bạch.

Tóm lại, "Web3" không đơn thuần là chuyển đổi ngành công nghiệp. Quan trọng hơn cả, nó đặt ra câu hỏi "cốt lõi về cách chúng ta tổ chức và tăng trưởng doanh nghiệp trong thế kỷ 21." Đối với các nhà sáng lập đang tìm kiếm một nền tảng "liên kết tính minh bạch, sự bao trùm, và khả năng mở rộng toàn cầu ngay từ thiết kế ban đầu", Web3 chính là cánh cửa mở ra một kỷ nguyên doanh nghiệp kiểu mới: nơi không còn giới hạn bởi cấu trúc truyền thống hay lãnh thổ địa lý.