Libya rơi vào khủng hoảng điện vì khai thác Bitcoin(BTC) tràn lan nhờ điện giá rẻ

Libya rơi vào khủng hoảng điện vì cơn sốt khai thác Bitcoin: Lợi nhuận rẻ mạt hay gánh nặng cộng đồng?

Libya đang trở thành một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ làn sóng khai thác tiền mã hóa, đặc biệt là Bitcoin(BTC), khi chính sách trợ giá điện cực thấp làm bùng nổ hoạt động khai thác bất hợp pháp – kéo theo khủng hoảng điện nghiêm trọng trên toàn quốc.

Theo hãng tin Bloomberg đưa tin ngày 24, dù khai thác Bitcoin vẫn nằm trong vùng pháp lý mập mờ tại Libya, nhưng hoạt động này đã trở thành mục tiêu lớn của các cuộc truy quét trên toàn quốc, làm dấy lên tranh cãi về quản lý và sử dụng nguồn lực công cộng trong kỷ nguyên kỹ thuật số.

Chi phí điện gần như bằng 0 – chất xúc tác cho trào lưu khai thác tiền mã hóa

Tại Libya, giá điện chỉ vào khoảng 0,004 USD/kWh – tương đương chưa tới 6 đồng/kWh, nhờ chính sách trợ giá dầu mỏ và nhiên liệu sâu rộng từ nhà nước. Mức giá rẻ bất ngờ này đã “hô biến” những thiết bị khai thác lỗi thời, vốn đã bị loại bỏ ở nhiều quốc gia, thành công cụ kiếm lợi nhuận ổn định.

Bình luận: Chi phí thấp đến mức "kỳ lạ" này đã thu hút cả những nhà đầu tư nước ngoài, mang theo máy móc cũ, hoạt động âm thầm tại các khu công nghiệp bỏ hoang. Năm 2021, Libya chiếm tới 0,6% tổng hashrate toàn cầu của Bitcoin – đứng đầu thế giới Ả Rập và châu Phi thời điểm đó.

Tuy nhiên, sự bùng nổ này cũng đi kèm cái giá không nhỏ.

Khai thác không kiểm soát khiến hệ thống điện quốc gia kiệt quệ

Khi những giàn máy đào Bitcoin hoạt động suốt ngày đêm, hệ thống cung ứng điện của Libya - vốn đã yếu kém sau nhiều năm bất ổn chính trị - càng trở nên quá tải. Bộ Năng lượng nước này ước tính hoạt động khai thác chiếm khoảng 2% tổng tiêu thụ điện quốc gia, tương đương gần 0,855 TWh mỗi năm.

Hậu quả là tình trạng mất điện kéo dài, trở nên phổ biến tại các thành phố lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của bệnh viện, trường học và cơ sở hạ tầng dân sinh.

Trước sức ép dư luận và khủng hoảng năng lượng leo thang, chính phủ Libya đã triển khai chiến dịch truy quét mạnh tay từ đầu năm 2025. Tháng 11, một trang trại đào Bitcoin nằm trong nhà máy thép tại thành phố duyên hải Zliten bị phát hiện, 9 người bị kết án 3 năm tù và toàn bộ thiết bị cùng lợi nhuận bị tịch thu. Các đợt truy quét cũng lan rộng tới Benghazi, Misrata với hàng chục người mang quốc tịch Trung Quốc bị bắt giữ vì điều hành khai thác trái phép.

“Khai thác – không hợp pháp, cũng không bất hợp pháp”

Hiện Libya chưa có đạo luật cụ thể nào cấm khai thác tiền mã hóa, dù đã cấm giao dịch và sử dụng tài sản kỹ thuật số từ năm 2018. Năm 2022, Bộ Kinh tế ban hành lệnh cấm nhập khẩu thiết bị đào coin, song các thiết bị vẫn được tuồn vào thông qua đường biển hoặc biên giới không kiểm soát.

Vì vậy, các khung hình phạt hiện tại chỉ áp dụng dựa trên tội danh liên quan điện lực và vận chuyển trái phép, chứ chưa có quy định quản lý rõ ràng với hành vi khai thác.

Bình luận: Chính khoảng trống pháp lý này đã khiến hoạt động "đào" Bitcoin tồn tại dưới dạng “chui nhưng được mặc nhiên thừa nhận”.

Công nghệ giấu giếm tinh vi – khi trang trại đào coin trở thành lỗ hổng kiểm soát

Khác với các trung tâm dữ liệu hiện đại ở châu Âu hay Mỹ, các “mỏ đào” tại Libya chủ yếu tận dụng nhà kho cũ, nhà máy bỏ hoang, được che chắn bằng tường xi măng dày để tránh bị phát hiện qua ảnh nhiệt. Các nhà điều hành thậm chí trét xi măng lên giàn máy để “giấu dấu vết nhiệt”.

Một số vụ bắt giữ gần đây cho thấy nhiều điểm khai thác sở hữu hàng nghìn máy đào được triển khai ở vùng ngoại ô các thành phố lớn. Tuy nhiên, khai thác quy mô nhỏ tại nhà hay xưởng tư nhân vẫn lan rộng, nằm ngoài tầm giám sát chính quyền.

Chính phủ chia rẽ trong cách tiếp cận – nên hợp pháp hóa hay tiếp tục cấm?

Trong nội bộ chính phủ Libya đang diễn ra tranh luận gay gắt: một phe cho rằng nên đưa hoạt động khai thác vào khuôn khổ pháp lý, tận dụng để thu thuế, thu hút ngoại tệ và giải quyết một phần việc làm cho thanh niên. Ngược lại, Ngân hàng Trung ương cảnh báo rằng lĩnh vực này đang là “bệ phóng” cho buôn lậu, sử dụng điện bất hợp pháp và rửa tiền – tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng nếu hợp pháp hóa.

Theo các chuyên gia, những quốc gia có đặc điểm giống Libya – gồm giá điện rẻ, kiểm soát lỏng lẻo và môi trường chính trị bất ổn – là mảnh đất màu mỡ cho sự bành trướng của ngành khai thác tiền mã hóa trong bóng tối. Trung Đông, châu Phi và Trung Á có thể tiếp tục là “điểm nóng” nếu không thiết lập khung pháp lý rõ ràng và hiệu quả.

Tương lai khai thác Bitcoin tại Libya: "Ngã rẽ" giữa đổi mới và khủng hoảng

Việc chính phủ Libya có thể xây dựng khung pháp lý minh bạch và hiệu quả, hoặc tiếp tục theo đuổi các biện pháp ngăn chặn cứng rắn, sẽ là bài kiểm tra quan trọng cho định hướng phát triển kinh tế số tại khu vực này. Trong bối cảnh *Bitcoin(BTC)* và các tài sản số ngày càng trở thành một phần của nền tài chính toàn cầu, những mâu thuẫn nội tại về chính sách khai thác sẽ còn là chủ đề gây tranh cãi tại Libya và các nền kinh tế mới nổi khác.