MEV trên Ethereum(ETH): Mối đe dọa tiềm ẩn và giải pháp mã hóa từ Shutter

Sự minh bạch vốn là nền tảng của công nghệ chuỗi khối, nhưng ngược lại cũng vô tình tạo ra những điểm yếu mới. Một trong những vấn đề nổi bật hiện nay là hiện tượng MEV (tạm dịch: Giá trị trích xuất tối đa – từ khóa: MEV), khi các bên nắm quyền trong mạng lưới lợi dụng vị trí ưu tiên để định hình thứ tự giao dịch, từ đó thu được lợi nhuận phi cạnh tranh.

Theo dữ liệu mới nhất, hiện tượng MEV đang diễn ra thường xuyên trên hầu hết các chuỗi khối công khai, đặc biệt là trên Ethereum (ETH). Cấu trúc hiện tại của Ethereum cho phép các nhà sản xuất khối tiếp cận và sắp xếp giao dịch theo ý muốn nhờ vào tính công khai của mempool – nơi lưu trữ tạm thời các giao dịch trước khi được ghi vào khối. Dữ liệu từ tháng 9 cho thấy chỉ riêng các cuộc “tấn công sandwich” – hình thức thao túng giá thông qua việc chèn lệnh mua và bán vào trước và sau một giao dịch lớn – đã khiến người dùng mất khoảng 300.000 USD (tương đương 4,17 tỷ đồng). MEV hiện chiếm tới 11% tổng phần thưởng khối trên Ethereum – một con số không thể xem nhẹ.

Nhiều chuyên gia nhận định đây không đơn thuần là vấn đề kỹ thuật, mà là một “chi phí ẩn” mà các nhà đầu tư lớn phải liên tục gánh chịu khi tham gia thị trường. Để đối phó với mối đe dọa này, cộng đồng đang tìm đến những giải pháp mã hóa tiên tiến – điển hình là các phương pháp như “từ” mã hóa ngưỡng (Threshold Encryption) và mã hóa đồng hình (Homomorphic Encryption), cho phép ẩn thông tin giao dịch trước khi xuất hiện trong mempool. Tuy nhiên, phần lớn các giải pháp này vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu, với rất ít triển khai thực tế.

Nổi bật trong số các sáng kiến đang được áp dụng thực tiễn là dự án Shutter – giao thức mã hóa ngưỡng đầu tiên trên thế giới nhằm hạn chế “từ” MEV. Shutter hiện là giải pháp duy nhất đã được triển khai trên mạng chính của Gnosis Chain, hoạt động không chỉ trong môi trường thử nghiệm mà đã bước ra quy mô ứng dụng thực tế.

Trái tim công nghệ của Shutter nằm ở việc phân tán khóa giải mã giao dịch cho nhiều “người giữ khóa” (keyholders). Nhờ đó, không cá nhân nào có thể truy cập thông tin giao dịch một cách đơn lẻ, khiến các nhà sản xuất khối không thể chọn lọc thứ tự giao dịch trước khi chúng được giải mã. Cơ chế làm việc cụ thể gồm nhiều bước:

- Trước hết, một hội đồng sẽ đồng tạo ra bộ khóa công khai và riêng tư dưới dạng phân tán.

- Sau đó, người dùng mã hóa giao dịch bằng khóa công khai và gửi vào mạng.

- Nhà sản xuất khối sẽ đưa các giao dịch ở dạng mã hóa này vào khối mới như bình thường.

- Khi khối được xác nhận hoặc chạm tới một điều kiện nhất định, các thành viên hội đồng sẽ công bố những mảnh khóa giải mã.

- Khi đủ số lượng mảnh hợp lệ, hệ thống sẽ “ghép khóa” để giải mã giao dịch ban đầu và tiến hành thực thi.

Cơ chế này, mang nét tương đồng với hệ thống chữ ký đa phần (multisig), không chỉ tăng cường tính minh bạch mà còn đảm bảo bảo mật ở cấp độ cao hơn.

“Bình luận”: Giải quyết bài toán MEV đòi hỏi sự kết hợp giữa cấu trúc mạng hiệu quả và công nghệ mã hóa tiên tiến. Trong bối cảnh đó, cách tiếp cận “từ” Shutter đang chứng minh tiềm năng trở thành lời giải khả thi – đưa chuỗi khối tiến gần hơn tới mục tiêu công bằng và không thiên vị. Nếu muốn giữ được lòng tin từ cộng đồng người dùng và nhà đầu tư, các mạng lưới blockchain công khai cần cân nhắc áp dụng những mô hình kỹ thuật kiểu này như một tiêu chuẩn an toàn tiên tiến mới.