Người Mỹ mất niềm tin vào hệ thống tài chính, DeFi trỗi dậy như giải pháp bảo vệ quyền riêng tư

Mỹ: Gia tăng lo ngại quyền riêng tư trong hệ thống tài chính truyền thống, DeFi nổi lên như lựa chọn thay thế

Trong bối cảnh lòng tin vào hệ thống tài chính Mỹ liên tục sụt giảm, vấn đề về quyền riêng tư cá nhân đang trở thành tâm điểm chú ý trong dư luận. Theo kết quả khảo sát mới đây của DeFi Education Fund phối hợp với tổ chức Ipsos công bố ngày 24 (giờ địa phương), hơn một nửa số người dân Mỹ không tin rằng hệ thống tài chính hiện tại có thể bảo vệ dữ liệu cá nhân của họ. Trong khi đó, công nghệ tài chính phi tập trung (DeFi) ngày càng được xem là giải pháp tiềm năng để khôi phục chủ quyền thông tin cá nhân.

Cụ thể, theo khảo sát, có 54% người tham gia cho rằng hệ thống tài chính hiện tại không đảm bảo được việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. 56% cho biết họ muốn có một hệ thống mới, nơi bản thân có thể kiểm soát thông tin cá nhân. Đáng chú ý, chưa đầy 1/3 người được hỏi thực sự tin tưởng vào mức độ an toàn của hệ thống tài chính Mỹ.

Đây không đơn thuần là nỗi lo kỳ vọng mơ hồ mà bắt nguồn từ loạt sự cố có thật. Một trong số đó là vụ rò rỉ dữ liệu tại Equifax năm 2017 khiến thông tin cá nhân của hơn 150 triệu người Mỹ — tương đương gần một nửa dân số thời điểm đó — bị đánh cắp, bao gồm tên, địa chỉ, số an sinh xã hội và cả số bằng lái xe. Riêng trong năm 2024, toàn nước Mỹ đã ghi nhận tới 3.158 vụ rò rỉ dữ liệu. Trong cuộc sống hiện đại, việc thất thoát dữ liệu không còn là rủi ro tiềm tàng mà đã trở thành mối đe dọa hiện hữu, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính.

Theo phản ánh của người dân, cảm giác bị giám sát, bị theo dõi đang len lỏi trong từng giao dịch. Một cư dân tại Queens, New York phát biểu: "Mỗi lần tôi thực hiện một giao dịch lớn, tôi luôn cảm thấy như có ai đó dõi theo mình." Một người khác nói thêm: "Tôi sống trong nỗi ám ảnh rằng mọi hành động của mình đều được ghi lại." Họ không phải đang hoang tưởng. Môi trường tài chính ngày nay được ví như một **“hệ thống mặc định coi người dân là có tội”**, buộc mọi cá nhân phải đánh đổi tự do lấy sự thuận tiện.

Trong bối cảnh đó, công nghệ DeFi ngày càng thu hút sự quan tâm nhờ khả năng bảo vệ quyền riêng tư bằng giải pháp công nghệ. Với triết lý đặt quyền kiểm soát dữ liệu về tay người dùng, DeFi được thiết kế để cho phép mỗi cá nhân được toàn quyền quyết định ai được tiếp cận và khai thác thông tin của mình. Đây là sự tiếp nối của tư tưởng từng được Phil Zimmermann – nhà phát triển công nghệ mã hóa PGP – cảnh báo từ cuối thập niên 1990 rằng, “công nghệ sẽ làm lung lay cả định nghĩa truyền thống về quyền riêng tư.”

Tuy nhiên, DeFi cũng đang đối diện với làn sóng siết chặt quản lý. Một số chính trị gia tại Washington tin rằng việc thu thập toàn bộ dữ liệu cá nhân sẽ giúp tăng cường ổn định xã hội, và do đó các nền tảng như DeFi cần phải tuân thủ khuôn khổ kiểm soát hiện tại. Tuy vậy, giới chuyên gia cảnh báo rằng điều này sẽ chỉ tạo ra những **“kho mật ong dữ liệu”** – đích đến béo bở cho tin tặc và các đối tượng xấu. Như vậy, thay vì gia tăng an toàn, việc kiểm soát quá mức lại vô tình đẩy người dân vào thế rủi ro nhiều hơn.

Trước thực tế đó, nhiều chuyên gia công nghệ và tổ chức bảo vệ quyền số đang kêu gọi Quốc hội Mỹ cần thay đổi tư duy lập pháp. Trong đó, các nhà phát triển phần mềm DeFi không nên bị coi là đối tượng cần kiểm soát, mà cần được bảo vệ để tiếp tục thiết kế các công cụ tăng cường bảo mật. Ngoài ra, quy định mới của Mạng lưới trấn áp tội phạm tài chính Mỹ (FinCEN) áp đặt hạn chế đối với dịch vụ trộn dữ liệu (mixers) cũng đang vấp phải phản ứng gay gắt, khi bị cho là cản trở việc duy trì **từ quyền riêng tư** trong DeFi.

Điều cốt lõi cuối cùng là nếu nước Mỹ vẫn muốn duy trì vai trò như **“ngọn hải đăng của tự do”**, thì chính phủ và các nhà lập pháp cần nhìn nhận **quyền riêng tư là quyền cơ bản**, không thể chỉ xem như yếu tố gây trở ngại cho sự phát triển công nghệ. Trái lại, trong kỷ nguyên tài chính mới, DeFi và các công nghệ dựa trên quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân nên được xem là nền tảng giúp xây dựng niềm tin và định hình lại hệ sinh thái tài chính của tương lai.

Từ khóa chính: từ DeFi, từ quyền riêng tư, từ hệ thống tài chính, từ dữ liệu cá nhân.

Bình luận: Việc ngày càng nhiều người Mỹ đòi hỏi chủ quyền dữ liệu là dấu hiệu rõ rệt về chuyển dịch tư duy, từ việc mặc định an toàn là “mất kiểm soát” sang ưu tiên kiểm soát cá nhân, nơi DeFi được xem là giải pháp công nghệ đầy hứa hẹn.