Albania bổ nhiệm bộ trưởng AI đầu tiên Diella để chống tham nhũng

Albania bổ nhiệm trợ lý ảo Diella vào nội các: Bước ngoặt lịch sử đưa AI vào chính trị

Theo báo Euronews đưa tin ngày 11 (giờ địa phương), chính phủ Albania vừa gây chấn động thế giới công nghệ và chính trị khi công bố bổ nhiệm trợ lý ảo mang tên Diella – một hệ thống trí tuệ nhân tạo – vào nội các chính thức. Với quyết định này, Albania đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới đưa một “chính trị gia AI” tham gia vào hoạt động điều hành của nhà nước.

Tại Đại hội toàn quốc đảng Xã hội cầm quyền hôm 11, Thủ tướng Edi Rama đã long trọng giới thiệu Diella là “bộ trưởng đầu tiên không có hình dạng vật lý” và là “trí tuệ nhân tạo mang sứ mệnh xóa bỏ tận gốc nạn tham nhũng”. Việc bổ nhiệm này không chỉ mang tính biểu tượng mà còn mở ra kỷ nguyên mới khi công nghệ AI được ứng dụng trực tiếp vào quản lý nhà nước và giám sát quyền lực.

Diella là ai và nhiệm vụ cụ thể là gì?

Theo thông tin từ chính phủ Albania, Diella có nguồn gốc từ nền tảng chính phủ điện tử e-Albania – nơi cung cấp các dịch vụ công trực tuyến như cấp phát bằng lái xe, đăng ký lương hưu và hồ sơ tòa án. Ban đầu, Diella hoạt động như một trợ lý ảo sử dụng khẩu lệnh để hướng dẫn người dân làm thủ tục hành chính. Với khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thực hiện xác thực giấy tờ qua nền tảng điện tử, Diella đã chứng minh được độ tin cậy và hiệu suất cao trong môi trường hành chính công.

Sau quá trình vận hành thử nghiệm thành công, chính phủ quyết định mở rộng vai trò của Diella lên cấp nội các với nhiệm vụ chính là “giám sát toàn bộ quy trình mua sắm công từ khối tư nhân”. Đây là một động thái mang tính chiến lược nhằm đối phó với những vụ bê bối tham nhũng kéo dài hàng chục năm qua trong lĩnh vực chi tiêu công của Albania. Bình luận: Việc một hệ thống AI độc lập giám sát chi tiêu và hợp đồng nhà nước có thể là đòn bẩy mạnh mẽ trong việc nâng cao tính minh bạch và cắt giảm sự can thiệp của con người – vốn là nguyên nhân chính dẫn đến tham nhũng.

AI trong chính trị – Cuộc thử nghiệm “sáng” hay “liều lĩnh”?

Việc Albania tiên phong đưa trí tuệ nhân tạo vào bộ máy chính phủ cho thấy một cách tiếp cận táo bạo trong thời đại chuyển đổi số. Trong khi nhiều quốc gia tại châu Âu như Estonia hay Romania vẫn đang nỗ lực hiện đại hóa nền hành chính thông qua số hóa, việc Albania bổ nhiệm một “bộ trưởng AI” là bước tiến xa hơn – nơi công nghệ AI không chỉ hỗ trợ mà còn trực tiếp tham gia vào quá trình ra quyết định trọng yếu.

Diella – mang ý nghĩa “mặt trời” trong tiếng Albania – được kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng của nỗ lực đem lại “ánh sáng minh bạch” đến bộ máy vốn từng bị khủng hoảng lòng tin vì các vụ bê bối tài chính. Bình luận: Mặc dù hiệu quả lâu dài của mô hình này vẫn cần thời gian kiểm chứng, nhưng không thể phủ nhận đây là cột mốc quan trọng – một tiền lệ có thể định hình tương lai nơi mà chính trị và công nghệ gắn bó mật thiết hơn bao giờ hết.

Kết luận

Sự kiện Albania bổ nhiệm trợ lý ảo Diella vào nội các không chỉ cho thấy tiềm năng bùng nổ của trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực điều hành mà còn là dấu mốc mới trong cách chính phủ vận hành và phòng chống tham nhũng. Trong khi các quốc gia khác vẫn đang thử nghiệm AI ở cấp độ hỗ trợ, thì Albania đã mạnh dạn trao cho AI một vai trò quyết định – mở ra khả năng ứng dụng thực tiễn cho khái niệm “chính trị AI”. Bình luận: Đây có thể là một khởi đầu gây tranh cãi, nhưng cũng là cơ hội để thế giới đánh giá khả năng của AI trong việc tái định hình cấu trúc quyền lực và tính minh bạch trong chính trường hiện đại.