Tin tức 
Thông tin Coin 
Về chúng tôi 
Cuộc tranh luận về các nền tảng giao dịch tiền mã hóa lại một lần nữa nóng lên từ đầu năm 2025, khi sự khác biệt rõ rệt giữa sàn giao dịch tập trung (từ "CEX") và sàn giao dịch phi tập trung (từ "DEX") khiến giới đầu tư không ngừng cân nhắc đâu là con đường phù hợp. Theo CoinDesk đưa tin ngày 4 (giờ địa phương), xu hướng lai ghép giữa hai mô hình đang hình thành như một giải pháp tiềm năng, giúp cân bằng giữa bảo mật tài sản và trải nghiệm người dùng.
Với ưu thế vượt trội về tính tiện dụng và thanh khoản, sàn CEX từ lâu đã là lựa chọn đầu tiên của những người mới bước vào thị trường. Nhờ cấu trúc tập trung, các sàn như Binance hay Coinbase có thể hỗ trợ giao dịch nhanh chóng, dễ dàng tích hợp phương thức thanh toán bằng Visa hoặc Mastercard, cho phép người dùng mua tiền mã hóa chỉ với vài cú nhấp chuột. Tuy vậy, nhược điểm lớn của CEX nằm ở việc người dùng không thực sự sở hữu tài sản của mình — khóa riêng (private key) do sàn quản lý, đồng nghĩa với việc họ đặt niềm tin vào một bên thứ ba. Những sự kiện sụp đổ như của FTX càng làm lan rộng quan niệm “Không giữ khóa, tức không sở hữu coin”.
Để củng cố niềm tin, nhiều sàn CEX đã triển khai mô hình “chứng minh dự trữ” (Proof-of-Reserve), cho phép người dùng kiểm tra khả năng bảo đảm 1:1 với tài sản gửi vào. Một số quốc gia đi xa hơn khi yêu cầu bắt buộc các sàn phải nắm giữ đủ dự trữ tương ứng để bảo vệ tài sản người dùng.
Ngược lại, DEX hoạt động với nguyên tắc phi tập trung hóa, cho phép người dùng tự quản ví và giao dịch thông qua các hợp đồng thông minh và mô hình tạo lập thị trường tự động (AMM). Giao dịch diễn ra hoàn toàn trên blockchain, đảm bảo tính minh bạch, khả năng chống kiểm duyệt và không bị giới hạn biên giới quốc gia. Từ khóa “sovereign ownership” (quyền sở hữu đích thực) vì thế trở thành giá trị cốt lõi của cộng đồng DEX.
Tuy nhiên, trách nhiệm bảo mật đè nặng hoàn toàn lên vai người dùng. Nếu mất quyền truy cập ví, không có tổ chức nào có thể hỗ trợ khôi phục tài sản. Hơn nữa, những lỗ hổng trong hợp đồng thông minh từng khiến nhiều giao thức bị tin tặc tấn công. Để khắc phục, một số DEX bước đầu áp dụng hệ thống sổ lệnh (order book) và tăng cường bảo mật bằng chữ ký đa (multi-signature), mang tới trải nghiệm gần hơn với CEX nhưng vẫn giữ nền tảng phi tập trung.
Xét về phí giao dịch, CEX thường áp dụng mức phí maker/taker dao động từ 0.1–0.3%, kèm thêm phí nạp/rút hoặc spread. Trong khi đó, DEX buộc người dùng trả phí gas (phí mạng lưới) và phí cho nhà cung cấp thanh khoản. Trước đây, gas trên Ethereum(ETH) bị xem là rào cản lớn, song nhờ các giải pháp mở rộng lớp 2 như Arbitrum, Optimism, và Base, mức phí này đã được giảm đáng kể trong năm 2025.
Một điểm khác biệt khác nằm ở khả năng đa dạng tài sản. Trên CEX, mỗi token phải trải qua quy trình niêm yết nghiêm ngặt. Trong khi đó, bất kỳ ai cũng có thể tạo một token và khởi động giao dịch ngay lập tức trên DEX bằng cách thêm thanh khoản vào pool. Đây là lý do nhiều đồng meme hay dự án mới thường “ra mắt” đầu tiên trên DEX, hấp dẫn các nhà đầu tư “degen” – những người chấp nhận rủi ro cao để tìm kiếm lợi nhuận đột biến.
Trước bức tranh trên, ngày càng nhiều nhà đầu tư kết hợp cả hai mô hình trong một chiến lược “hybrid”. Thường thấy nhất là phiên bản bắt đầu từ CEX – nơi mua tài sản bằng tiền pháp định – sau đó chuyển sang ví Web3 để tiếp tục giao dịch hoặc tham gia các sản phẩm lợi nhuận như cung cấp thanh khoản, staking hay cho vay trên DEX. Một số sàn CEX hiện tại còn tích hợp sẵn ví Web3 trong ứng dụng của mình, hỗ trợ luôn NFT và DeFi mà không cần rời khỏi nền tảng.
Triển vọng phát triển cũng đang thay đổi. Các tổ chức quản lý trên toàn cầu tìm cách áp dụng KYC cho DEX thông qua các nhà cung cấp giao diện (frontend), ví dụ như buộc phải tuân thủ Quy tắc Du lịch (Travel Rule). Mặc dù chưa thể điều chỉnh trực tiếp hợp đồng thông minh, nhưng đây là bước đầu để kiểm soát điểm truy cập tới DEX.
Ở mặt công nghệ, khái niệm “trừu tượng hóa tài khoản” (Account Abstraction) đang được đánh giá là bước tiến quan trọng giúp nâng cấp trải nghiệm người dùng trên DEX. Tính năng này cho phép người dùng thanh toán phí gas bằng bất cứ token nào, đồng thời hỗ trợ lập lịch giao dịch tự động, mang đến khả năng linh hoạt tương tự như dịch vụ tài chính truyền thống. Nếu hoàn thiện, DEX có thể tiến gần hơn nữa đến cấp độ tiện dụng của các nền tảng CEX.
Bình luận: Trong bối cảnh thị trường ngày càng trưởng thành, việc chọn giữa CEX và DEX không đơn thuần là sở thích cá nhân mà còn phản ánh mức độ hiểu biết, tầm nhìn, và khả năng quản trị rủi ro của nhà đầu tư. Với tầm nhìn dài hạn, nhiều chuyên gia cho rằng việc kết hợp linh hoạt cả hai mô hình sẽ là hướng đi khôn ngoan để vừa tối ưu hiệu quả đầu tư, vừa đảm bảo kiểm soát tài sản.
Từ khóa “CEX”, “DEX” không chỉ là sự lựa chọn nền tảng, mà còn là biểu hiện cho hai triết lý đầu tư khác nhau – niềm tin vào hệ thống tập trung hay giải pháp tự chủ phi tập trung. Sự kết hợp cả hai không chỉ là xu thế, mà còn thể hiện sự trưởng thành của các nhà giao dịch trong hành trình khám phá thế giới tiền mã hóa.
Bình luận 0