Bitcoin(BTC) hay Zcash(ZEC): Bảo toàn giá trị quan trọng hơn quyền riêng tư?

Một tranh luận gay gắt đang diễn ra trong cộng đồng tiền mã hóa khi chuyên gia tài chính và tác giả nổi tiếng Saifedean Ammous, người ủng hộ mạnh mẽ cho Bitcoin(BTC), đặt câu hỏi về đâu là yếu tố then chốt tạo nên một loại tiền tệ lý tưởng: liệu đó là khả năng bảo toàn giá trị hay là sự riêng tư? Quan điểm của ông cho rằng bảo toàn giá trị mới là điều cốt lõi — và điều này đã nhanh chóng gây tranh cãi.

Theo Cointelegraph đưa tin ngày 24 (giờ địa phương), trong một buổi phỏng vấn, Ammous — tác giả cuốn “Tiêu chuẩn Bitcoin” (The Bitcoin Standard) — cho rằng kỳ vọng thái quá vào quyền riêng tư (privacy, hay tính ẩn danh) trong tiền mã hóa là thiếu thực tế. “Nhu cầu đối với một loại tiền tệ không bị mất giá có lớn hơn nhu cầu về sự riêng tư không?” — ông đặt câu hỏi nhằm nhấn mạnh lập trường rằng tính ổn định giá trị là ưu tiên hàng đầu.

Ông đã đặc biệt chỉ trích dự án tiền riêng tư Zcash(ZEC), gọi đây là một dự án có “vấn đề ngay từ khi bắt đầu”. Cụ thể, Ammous công kích việc Zcash sử dụng cơ chế “khởi tạo tin cậy” (trusted setup), một hình thức thiết lập hệ thống mà ông cho là “ngu ngốc”, bởi nó yêu cầu cộng đồng phải tin tưởng tuyệt đối vào một nhóm người được lựa chọn. “Tôi không quan tâm đến một hệ thống ngớ ngẩn như vậy”, ông nói thẳng thắn.

Zcash cung cấp tính năng “giao dịch ẩn” (shielded transaction), che giấu thông tin người gửi, người nhận và số tiền trên chuỗi khối. Dự án cũng tích hợp kỹ thuật “chứng minh không kiến thức” (zero-knowledge proof, zk-proof) để xác nhận các giao dịch mà không tiết lộ chi tiết. Tuy nhiên, Ammous phản đối cơ chế này, lập luận rằng việc ưu tiên quyền riêng tư có thể làm tổn hại đến tính minh bạch trong giám sát tổng cung tiền tệ — vốn là điều ông cho là thiết yếu.

Tranh luận của Ammous đã ngay lập tức vấp phải phản ứng dữ dội từ cộng đồng tiền mã hóa ủng hộ sự riêng tư. Ông Mert Mumtaz, đồng sáng lập công ty phát triển blockchain Helios, phản bác rằng “giữa bảo toàn giá trị và riêng tư không phải là một lựa chọn loại trừ lẫn nhau”. Ông cho rằng nếu thiếu đi tính riêng tư, tài sản kỹ thuật số hoàn toàn có thể bị các chính phủ thu giữ bất cứ khi nào.

Cùng quan điểm, ông Barry Silbert — người đứng đầu Tập đoàn Tiền tệ Kỹ thuật số (Digital Currency Group) — khẳng định rằng “các nhà ủng hộ Bitcoin trước đây luôn đặt tính riêng tư lên hàng đầu” và đến nay vẫn còn rất nhiều người trung thành với niềm tin đó.

Thêm vào đó, ông Zooko Wilcox — đồng sáng lập Zcash — dẫn chứng việc chính phủ Canada từng lần theo các địa chỉ ví Bitcoin để truy tìm nguồn tài trợ cho cuộc biểu tình của các tài xế xe tải, như một lời nhắc nhở rằng tính minh bạch trên chuỗi khối có thể bị khai thác để chống lại người dùng trong một số hoàn cảnh.

Bình luận: Tranh luận giữa hai quan điểm cho thấy sự chia rẽ rõ rệt trong cộng đồng phát triển tiền mã hóa: liệu một loại tiền tệ thực sự phi tập trung và thoát khỏi kiểm soát của chính phủ có thể cùng lúc duy trì tính minh bạch tuyệt đối và đảm bảo quyền riêng tư cá nhân hay không? Trong khi kỹ thuật như zk-proof đang giúp nâng cao quyền tự do tài chính, nó cũng đặt ra thách thức về khả năng kiểm toán và tạo cơ hội cho hành vi gian lận nếu thiếu minh bạch nguồn cung.

Bình luận từ TokenPost.ai cho thấy rằng sự khác biệt giữa *tính lưu trữ giá trị* và *quyền riêng tư* nhấn mạnh tầm quan trọng của việc người dùng cần hiểu rõ mục tiêu và chức năng của từng đồng tiền trong danh mục đầu tư. Nếu Bitcoin(BTC) được xem là “vàng kỹ thuật số”, một tài sản lưu trữ giá trị, thì Zcash(ZEC) hay Monero(XMR) lại thiên về bảo vệ quyền riêng tư. Cả hai hướng tiếp cận đều đóng vai trò quan trọng trong bối cảnh chính sách giám sát ngày càng siết chặt hiện nay.

Từ khóa: “Bitcoin(BTC)”, “Zcash(ZEC)”, “tính riêng tư”, “giao dịch ẩn”, “chứng minh không kiến thức”, “trusted setup”, “bảo toàn giá trị”