Giá trị tiền mã hóa bị nghi ngờ: 'Hiệu ứng mạng lưới' có đang thổi phồng thị trường?

Thị trường tiền mã hóa bị đánh giá quá cao? Tranh cãi quanh giá trị mạng lưới thực sự vẫn chưa ngã ngũ

Thị trường tiền mã hóa hiện đang là tâm điểm tranh cãi về tính hiệu quả của “hiệu ứng mạng lưới” – yếu tố thường được xem là nền móng làm tăng giá trị các nền tảng kỹ thuật số hiện đại. Trong khi một số chuyên gia cho rằng tiền mã hóa đang bị “định giá quá mức” do chưa có mạng lưới người dùng đủ mạnh, những người khác lại phản biện rằng cách tiếp cận này đã bỏ qua bản chất hạ tầng của hệ sinh thái blockchain.

Theo bài viết trên Substack ngày 24 của Santiago Roel Santos – Giám đốc điều hành của Inversion Capital – “Giá của tiền mã hóa hiện tại đã phản ánh một hiệu ứng mạng lưới chưa thực sự tồn tại. Những phương pháp định giá như định luật Metcalfe lại càng phơi bày điểm yếu của thị trường này.”

Anh cho rằng nhiều đồng tiền mã hóa, đặc biệt là các blockchain lớp 1 như Ethereum(ETH), Solana(SOL)… đang gặp phải “hiệu ứng mạng lưới tiêu cực” – nơi số lượng người tham gia tăng lên lại làm giảm trải nghiệm. “Phí giao dịch cao, tốc độ xử lý chậm, trải nghiệm người dùng kém đang tạo ra tác động ngược,” Santos nhận định và so sánh: “Facebook vẫn giữ được hiệu suất dịch vụ ngay cả khi có thêm 10 triệu người dùng mới.”

Tuy nhiên, một số chuyên gia lại chỉ ra rằng đánh giá này quá thiên về góc nhìn ứng dụng tiêu dùng và không phản ánh đúng cách hệ sinh thái blockchain vận hành.

Jasper De Maere – chiến lược gia tại Wintermute – cho rằng “Việc dùng các tiêu chí đánh giá của ứng dụng tiêu dùng đối với blockchain lớp 1 là không phù hợp. Giá trị mạng lưới thực sự không thể hiện qua lượt tương tác người dùng mà thể hiện qua yếu tố như xác thực giao dịch (validator), bảo mật và đặc biệt là thanh khoản.”

Thomas Fanta – Giám đốc đầu tư tại Hardcore – cũng không đồng tình với lập luận rằng lượng người sử dụng càng tăng thì phí giao dịch càng cao. Ông nhấn mạnh: “Các blockchain hiệu quả cao giữ được mức phí ở ngưỡng rất thấp, gần như không đáng kể. Khi được áp dụng rộng rãi, tính thanh khoản và lợi nhuận trong hệ sinh thái thậm chí còn tăng.”

Tuy vậy, Ben Harvey – nhà nghiên cứu tài sản số tại Keyrock – lại cho rằng ý kiến của Santos về việc blockchain lớp 1 bị định giá quá mức không hoàn toàn sai. “Tuy nhiên không thể áp dụng một cách rập khuôn cho toàn bộ L1,” ông nói thêm, “Khả năng mở rộng của từng giao thức, cũng như khả năng tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ là yếu tố then chốt trong cách đánh giá tương lai.”

Một so sánh đáng chú ý khác từ Santos là giữa giá trị mỗi người dùng trong thị trường tiền mã hóa và các nền tảng công nghệ hiện tại. Ông ước tính, ngoại trừ Bitcoin(BTC), phần thị trường tiền mã hóa trị giá 1.260 tỷ USD (khoảng 1.859 nghìn tỷ đồng) phân bổ cho 40–70 triệu người dùng hoạt động hàng tháng, tức là mỗi người dùng tương đương giá trị từ 18.000–31.500 USD (khoảng 2,6–4,6 tỷ đồng/người).

Trong khi đó, theo dữ liệu từ Andreessen Horowitz, hiện có khoảng 716 triệu người trên thế giới đang sở hữu tiền mã hóa. Nếu tính theo nhóm này, giá trị mỗi người dùng chỉ còn khoảng 1.760 USD (khoảng 259 triệu đồng), hoặc 3.150 USD (463 triệu đồng) nếu dùng mốc 400 triệu người làm cơ sở thống kê.

So sánh với Meta(META), công ty mẹ của Facebook với khoảng 3,1 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng và vốn hóa khoảng 1.600 tỷ USD, giá trị mỗi người dùng chỉ ở mức 516 USD (khoảng 75 triệu đồng). Điều này cho thấy, giá trị định lượng của mỗi người dùng trong hệ sinh thái tiền mã hóa đang cao hơn nhiều so với các nền tảng công nghệ truyền thống – một số liệu khiến nhiều chuyên gia không khỏi ngờ vực về tính bền vững.

"Hiệu ứng mạng lưới" trong tiền mã hóa vẫn là chủ đề gây tranh cãi. Các chuyên gia đồng thuận rằng, để có cái nhìn toàn diện về giá trị thật sự, cần phân tích sâu hơn vào cấu trúc hạ tầng như tốc độ xử lý, khả năng mở rộng, cũng như tình trạng thanh khoản toàn hệ sinh thái thay vì chỉ dựa vào số lượng người dùng hoạt động.

“từ” tiền mã hóa, “từ” blockchain lớp 1, “từ” hiệu ứng mạng lưới

“bình luận”: Dù hiệu ứng mạng lưới trong ngành tiền mã hóa còn gây tranh luận, nhưng việc đánh giá giá trị chỉ theo phong cách của các nền tảng tiêu dùng có thể là sai lầm chiến lược. Đặc trưng về cơ sở hạ tầng, bảo mật và logic "phi tập trung" khiến blockchain cần một bộ tiêu chí định giá riêng biệt.

“từ” tiền mã hóa – không chỉ là câu chuyện về số lượng người dùng, mà còn là một cuộc đua về công nghệ, cấu trúc kinh tế và sự đổi mới liên tục của hệ sinh thái kỹ thuật số.