Vitalik Buterin cảnh báo nguy cơ đánh mất tính phi tập trung của Ethereum(ETH)

Ethereum(ETH) đồng sáng lập Vitalik Buterin tái khẳng định vai trò cốt lõi của tính “không cần tin cậy” trong thế giới tiền mã hóa thông qua một tuyên bố mang tên “Tuyên ngôn Trustless (Trustless Manifesto)”. Được công bố mới đây, văn bản này cảnh báo về sự thỏa hiệp giữa hiệu quả và sự toàn vẹn mà các hệ thống trung gian có thể mang lại, cho rằng đó là mối nguy đối với tinh thần cốt lõi của công nghệ blockchain.

Theo bài đăng ngày 24 (giờ địa phương) trên blog cá nhân của Vitalik Buterin, bản tuyên ngôn được ông đồng thực hiện cùng hai nhà nghiên cứu Ethereum Foundation – Yoav Weiss và Marisa Posner. Trong đó, họ nhấn mạnh rằng: “Việc tích hợp các node lưu trữ (hosted node) hoặc trình chuyển tiếp tập trung (centralized relayer) sẽ khiến nền tảng đánh mất tính *tin cậy phi tập trung* (trustlessness) – nguyên lý vốn là linh hồn của tiền mã hóa.”

Bản tuyên bố khẳng định: “*Tin cậy phi tập trung* không phải là một tính năng có thể được ‘gắn thêm’ sau cùng – nó chính là bản chất nguyên thủy và tối quan trọng của công nghệ. Khi tính chất này bị xói mòn, những yếu tố như hiệu quả, trải nghiệm người dùng hay khả năng mở rộng sẽ chỉ là cái vỏ rỗng được xây trên nền móng thiếu bền vững.”

Vitalik Buterin đưa ra lập luận mạnh mẽ rằng sự phức tạp ngày càng gia tăng của các hạ tầng blockchain vô tình dẫn đến việc dựa dẫm nhiều hơn vào các dịch vụ tập trung để đơn giản hóa và "tiện lợi hóa" trải nghiệm người dùng. Ông cảnh báo: “Mỗi đoạn mã được thêm vào để phục vụ sự tiện lợi có thể trở thành một *điểm nghẽn bóp cổ* (chokepoint) dẫn đến tập quyền – thứ mà chúng ta cần phải tránh bằng mọi giá.”

Tuyên ngôn Trustless được xem là lời đáp lại rõ ràng với xu hướng ngày càng phổ biến của việc tích hợp các giải pháp giám sát, dịch vụ RPC trung gian hoặc cơ chế xác thực tập trung – những thứ có thể mang đến hiệu năng cao hơn, nhưng đồng thời khiến hệ sinh thái tiền mã hóa rời xa giá trị *phi tập trung* ban đầu. Các tác giả khẳng định rằng những “lựa chọn thiết kế tưởng như không đáng kể” lặp lại theo thời gian có thể dẫn đến sự đánh mất dần tính “không cần xin phép” (permissionless) – yếu tố cho phép bất kỳ ai cũng có thể tham gia mà không cần trung gian.

Bình luận: Trong bối cảnh lĩnh vực tiền mã hóa phát triển nhanh chóng và liên tục đổi thay, thông điệp của Vitalik Buterin nêu bật một mối lo ngại chính đáng: việc hy sinh giá trị căn bản để đổi lấy sự tiện lợi tạm thời có thể khiến toàn bộ hạ tầng phi tập trung trở nên dễ tổn thương. Dù ngành đang tìm kiếm các giải pháp mở rộng quy mô bền vững, tuyên ngôn của Buterin nhắc nhở giới phát triển rằng cần duy trì sự tỉnh táo để không phản bội nguyên lý khởi thủy của blockchain là loại bỏ niềm tin vào trung gian.

Tuyên ngôn Trustless đã và đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng phát triển Ethereum(ETH) nói riêng và lĩnh vực blockchain nói chung. Không chỉ là một lời kêu gọi đạo đức công nghệ, tuyên ngôn còn là ngọn đèn soi sáng con đường phát triển trong tương lai, khi mà mỗi quyết định thiết kế đều phải đặt câu hỏi: liệu chúng ta đang phục vụ người dùng – hay đang vô tình tái lập mô hình tập quyền bằng một hình thức mới?